Trong âm nhạc chúng (bao gồm các thể loại pop, gospel, r&b, soul, jazz, rock, blues...), các nữ ca sĩ chủ yếu sử dụng giọng thật hơn giọng giả thanh (head voice) như nhạc cổ điển. Vì vậy, F5, F#5 và G5 belting (còn được gọi là mix voice hay upper chest voice) được coi như những ngưỡng cao kinh điển, nơi các giọng nữ trung (mezzo soprano) và nữ cao (soprano) phô diễn được toàn bộ giọng hát, kĩ thuật điêu luyện của mình, giống như các note C6, D6 của giọng nữ trong nhạc cổ điển. Với các nữ trung và nữ cao (đôi khi là cả nữ trầm) có kĩ thuật tốt, giọng hát tốt trong nhạc đại chúng, đây là ngưỡng họ có thể đạt tới full voice (hát toàn giọng), thể hiện được sự khỏe khoắn, nội lực mà vẫn giữ được độ đẹp tối đa trong giọng hát của mình. Đồng thời, với khán giả nghe nhạc, họ cũng dễ bị cuốn hút bởi những quãng cao này. Ngược lại, nếu vượt quá quãng này (tới A5, B5, C6 belting), nhiều nữ ca sĩ sẽ không lên được, hoặc có lên cũng khó giữ được độ đẹp trong giọng hát, và khán giả cũng ít tỏ ra thích thú với các note đó.
Mỗi người có một quan niệm khác nhau về sự hoàn hảo hay vẻ đẹp của âm thanh, giọng hát, và với riêng tôi, khó có ai vượt qua bà hoàng nhạc soul Aretha Franklin ở ba note cao belting này, dù còn rất nhiều người hát hay như Patti Labelle, Lara Fabian, Whitney Houston, Mariah Carey, Celine Dion... Đơn giản, ba note cao belting này của Aretha hội tụ đủ 4 yếu tố:
- Âm sắc giọng đẹp hiếm có.
- Kĩ thuật điêu luyện, chuẩn mực.
- Cảm xúc vô biên.
- Sự sáng tạo không ngừng.
Ba note cao belting F5, F#5, G5 thực sự là sở trường của Aretha, bà có thể hát nó một cách thường xuyên, dễ dàng, thoải mái, chơi đùa và thỏa sức sáng tạo với nó, dù có thể đây là những note khá khó khăn với nhiều nữ ca sĩ khác. Tất nhiên, vẫn còn rất nhiều nữ ca sĩ có thể belt F5, F#5, G5 hay và đẹp, và không phải lúc nào Aretha cũng giữ được sự hoàn hảo trên những note đó, nhưng tôi vẫn cho rằng, Aretha xứng đáng với vị trí đứng đầu.
1. Âm sắc giọng
Âm sắc giọng là yếu tố quan trọng nhất với một người ca sĩ đi theo hướng vocalist, là cái thuộc về bẩm sinh, trời phú, không thể muốn mà có được. Kĩ thuật có thể luyện được, nhưng âm sắc giọng thì không. Bạn có thể khổ luyện thanh nhạc để hát hay hơn, làm cho giọng đẹp hơn, nhưng bạn không thể thay đổi được âm sắc giọng bẩm sinh của mình. Khi ai cũng đua nhau luyện thanh, thì trong cả một rừng ca sĩ có kĩ thuật tốt, chỉ có âm sắc giọng mới làm nên sự đặc biệt và giá trị lớn cho một vocalist. Một ca sĩ có âm sắc giọng đẹp và đặc biệt chỉ cần cất lên một cách bình thường nhất cũng rất hay rồi. Đó là lí do vì sao Maria Callas sau bao nhiêu năm khổ luyện kĩ thuật vẫn đôi lúc phải ghen tị với Renata Tebaldi, một ca sĩ có kĩ thuật không bằng mình. Hay như SoHyang, ca sĩ có kĩ thuật thượng thừa, nhưng cố gắng phô diễn đến mấy cũng không thể bằng được Christina Aguilera, ca sĩ có kĩ thuật yếu nhưng có âm sắc giọng đẹp và lạ. Với khán giả nghe nhạc, âm sắc giọng cũng là yếu tố đầu tiên đập vào tai họ, lôi cuốn họ từ những note nhạc đầu tiên và gây ấn tượng với họ. Rất nhiều ca sĩ hát bè có kĩ thuật tốt hơn cả ca sĩ hát chính, nhưng vẫn chỉ là ca sĩ hát bè, vì âm sắc giọng không có sự đặc biệt.
Tất nhiên, các yếu tố về nhạc cảm, cảm xúc, tư duy, thẩm mỹ, sự sáng tạo cũng chi phối không nhỏ tới thành công và đẳng cấp của một ca sĩ. Trên thực tế, có nhiều ca sĩ thành công nhờ việc lấy sự sáng tạo, kĩ thuật bù đắp thay cho âm sắc giọng bình thường của mình, và ngược lại, có chất giọng đẹp, đặc biệt mà không có sự sáng tạo, tư duy thì cũng khó mà thành công. Nhưng khi loại bỏ các yếu tố trên, chỉ xét riêng tới các note nhạc, chủ đề chính của bài viết này, thì âm sắc giọng vẫn là yếu tố chi phối đầu tiên và quan trọng nhất.
Nhiều người cho rằng âm sắc giọng của Aretha cũng bình thường, vì nghe khá giống những ca sĩ da màu khác, không có gì đặc biệt. Nhưng họ quên rằng giọng hát của Aretha được chia làm hai giai đoạn: thời kì thanh xuân (trước thập niên 80) và thời kì mất giọng (từ thập niên 80 về sau). Việc lạm dụng thuốc lá, bia rượu và hát với cường độ cao khiến Aretha bị mất giọng kể từ những năm 80 trở về sau. Vì thế mà giọng của bà có dấu hiệu bị khàn, khô tiếng, tối tiếng, đặc tiếng, dù vẫn rất khỏe, rất kĩ thuật. Trong khi đó, ở thời kì thanh xuân, giọng hát của bà lại có độ sáng, trong trẻo (khác hẳn với màu giọng tối của đa số các giọng nữ da màu khác). Cái trong trẻo, vang sáng này lại không phải kiểu ngọt nhẹ của type giọng trữ tình mà được kết hợp với chất khỏe khoắn, nội lực của type giọng kịch tính ở mọi note (nhưng không quá đanh, tối, thô như giọng kịch tính thông thường). Chính sự kết hợp giữa độ sáng, trong trẻo với độ đanh, dày của type kịch tính đã tạo nên những note cao F5, F#5, G5 belting vô cùng đặc sắc, sâu dày, mà lại rất đẹp. Không những vậy, màu giọng pha tự nhiên của bà còn được đánh giá là cực hiếm, nhiều người cho rằng còn hiếm hơn cả chất giọng của Whitney Houston hay Toni Braxton. Đây là một điều hiếm thấy ở cả ca sĩ da màu lẫn ca sĩ da trắng, nhưng bạn phải nghe và cảm nhận kĩ mới thấy được điều này. Hãy thưởng thức màn trình diễn sau, và nghe kĩ những note F5 được tung ra ở 1:38, bạn sẽ bất ngờ về độ đẹp lạ thường trong giọng hát của Aretha thời thanh xuân.
https://www.youtube.com/watch?v=hhrt44Vl388
Hoặc nghe màn live sau để thưởng thức những note G5 belting trong trẻo, mạnh mẽ như tiếng chuông khánh của bà. Rất hiếm ca sĩ có được âm sắc đẹp như vậy.
Spirit in the dark
3:36 (G5), 3:39 (G5), 3:50 (G5), 3:54 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
Hiện nay, chúng ta vẫn khẳng định Aretha là một giọng nữ trung, và nhờ có kĩ thuật tốt nên có thể belt lên F5, F#5, G5 một cách dễ dàng, vượt qua cả những nữ cao thông thường. Nhưng tôi cho rằng, Aretha thực chất là giọng falcon soprano. Đây là một loại giọng hiếm, "trộn lẫn" giữa nữ trung kịch tính và nữ cao kịch tính, tức là có thể hát tốt ở cả hai quãng dành cho nữ trung và nữ cao kịch tính. Đây là một trong những nguyên nhân vì sao Aretha có thể hát liên tục ở quãng treo với những note rất cao cùng âm lượng lớn mà không hề mệt mỏi. Thậm chí, có lần bà belt lên tận D6, một note vô cùng cao mà hiếm giọng nữ nào lên được. Với tôi, những note cao của Aretha thậm chí còn sáng hơn cả giọng nữ cao kịch tính thuần Patti Labelle.
https://www.youtube.com/watch?v=BCFODVuTTsU
2. Kĩ thuật
Kĩ thuật là yếu tố quan trọng nhất giúp ca sĩ hát đẹp trên quãng cao. Một ca sĩ có kĩ thuật không tốt sẽ không thể hát đẹp được các note F5, F#5, G5 belting dù giọng có đẹp thế nào đi chăng nữa. Và Aretha, vốn có chất giọng đẹp tự nhiên, lại được kết hợp cùng kĩ thuật chuẩn mực nữa, thì chẳng khác nào hổ được chắp thêm cánh.
- Khẩu hình: Kiểm soát khẩu hình là một trong những kĩ thuật quan trọng giúp hỗ trợ độ vang cho giọng hát. Nó bao gồm các kĩ năng về kiểm soát cơ mặt, điều khiển môi, cơ cằm. Một ca sĩ kiểm soát tốt khẩu hình sẽ hát rất thoải mái, dễ dàng. Ngược lại, ca sĩ không kiểm soát tốt khẩu hình sẽ bị căng cơ mặt, cơ miệng, cơ cằm. Một số trường hợp kiểm soát khẩu hình không tốt làm cho giọng hát bị khô cứng, mất vang như Jessica Simpson (cằm quá căng dẫn tới thanh quản bị nâng cao và bóp méo giọng hát), hay Christina Aguilera (miệng mở quá mức khiến cằm bị nhô ra và lưỡi bị đẩy ngược vào cổ họng làm âm thanh bị nặng và khàn). Hãy để ý kĩ khẩu hình của Aretha khi hát, đặc biệt là khi lên ba note cao này, bạn sẽ thấy bà kiểm soát các cơ môi, thư giãn cơ cằm cực tốt, điều khiển nó một cách thoải mái. Cơ môi của bà có sự chuyển động rất nhịp nhàng ở các chữ, các cao độ. Xem các clip sau:
Groovin
Dr.Feelgood
4:34 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=RKWD06PCBek
I never loved a man
3:05 (F5 - F#5)
https://www.youtube.com/watch?v=voJxHu-TN-E
Bản live
2:58 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
- Ở hai màn live ca khúc I say a little prayer for you sau, note F#5 belting được Aretha biến tấu lúc nhanh lúc chậm, lúc ngắn lúc dài theo nhịp nhạc.
I say a little prayer
1. Âm sắc giọng
Âm sắc giọng là yếu tố quan trọng nhất với một người ca sĩ đi theo hướng vocalist, là cái thuộc về bẩm sinh, trời phú, không thể muốn mà có được. Kĩ thuật có thể luyện được, nhưng âm sắc giọng thì không. Bạn có thể khổ luyện thanh nhạc để hát hay hơn, làm cho giọng đẹp hơn, nhưng bạn không thể thay đổi được âm sắc giọng bẩm sinh của mình. Khi ai cũng đua nhau luyện thanh, thì trong cả một rừng ca sĩ có kĩ thuật tốt, chỉ có âm sắc giọng mới làm nên sự đặc biệt và giá trị lớn cho một vocalist. Một ca sĩ có âm sắc giọng đẹp và đặc biệt chỉ cần cất lên một cách bình thường nhất cũng rất hay rồi. Đó là lí do vì sao Maria Callas sau bao nhiêu năm khổ luyện kĩ thuật vẫn đôi lúc phải ghen tị với Renata Tebaldi, một ca sĩ có kĩ thuật không bằng mình. Hay như SoHyang, ca sĩ có kĩ thuật thượng thừa, nhưng cố gắng phô diễn đến mấy cũng không thể bằng được Christina Aguilera, ca sĩ có kĩ thuật yếu nhưng có âm sắc giọng đẹp và lạ. Với khán giả nghe nhạc, âm sắc giọng cũng là yếu tố đầu tiên đập vào tai họ, lôi cuốn họ từ những note nhạc đầu tiên và gây ấn tượng với họ. Rất nhiều ca sĩ hát bè có kĩ thuật tốt hơn cả ca sĩ hát chính, nhưng vẫn chỉ là ca sĩ hát bè, vì âm sắc giọng không có sự đặc biệt.
Tất nhiên, các yếu tố về nhạc cảm, cảm xúc, tư duy, thẩm mỹ, sự sáng tạo cũng chi phối không nhỏ tới thành công và đẳng cấp của một ca sĩ. Trên thực tế, có nhiều ca sĩ thành công nhờ việc lấy sự sáng tạo, kĩ thuật bù đắp thay cho âm sắc giọng bình thường của mình, và ngược lại, có chất giọng đẹp, đặc biệt mà không có sự sáng tạo, tư duy thì cũng khó mà thành công. Nhưng khi loại bỏ các yếu tố trên, chỉ xét riêng tới các note nhạc, chủ đề chính của bài viết này, thì âm sắc giọng vẫn là yếu tố chi phối đầu tiên và quan trọng nhất.
Nhiều người cho rằng âm sắc giọng của Aretha cũng bình thường, vì nghe khá giống những ca sĩ da màu khác, không có gì đặc biệt. Nhưng họ quên rằng giọng hát của Aretha được chia làm hai giai đoạn: thời kì thanh xuân (trước thập niên 80) và thời kì mất giọng (từ thập niên 80 về sau). Việc lạm dụng thuốc lá, bia rượu và hát với cường độ cao khiến Aretha bị mất giọng kể từ những năm 80 trở về sau. Vì thế mà giọng của bà có dấu hiệu bị khàn, khô tiếng, tối tiếng, đặc tiếng, dù vẫn rất khỏe, rất kĩ thuật. Trong khi đó, ở thời kì thanh xuân, giọng hát của bà lại có độ sáng, trong trẻo (khác hẳn với màu giọng tối của đa số các giọng nữ da màu khác). Cái trong trẻo, vang sáng này lại không phải kiểu ngọt nhẹ của type giọng trữ tình mà được kết hợp với chất khỏe khoắn, nội lực của type giọng kịch tính ở mọi note (nhưng không quá đanh, tối, thô như giọng kịch tính thông thường). Chính sự kết hợp giữa độ sáng, trong trẻo với độ đanh, dày của type kịch tính đã tạo nên những note cao F5, F#5, G5 belting vô cùng đặc sắc, sâu dày, mà lại rất đẹp. Không những vậy, màu giọng pha tự nhiên của bà còn được đánh giá là cực hiếm, nhiều người cho rằng còn hiếm hơn cả chất giọng của Whitney Houston hay Toni Braxton. Đây là một điều hiếm thấy ở cả ca sĩ da màu lẫn ca sĩ da trắng, nhưng bạn phải nghe và cảm nhận kĩ mới thấy được điều này. Hãy thưởng thức màn trình diễn sau, và nghe kĩ những note F5 được tung ra ở 1:38, bạn sẽ bất ngờ về độ đẹp lạ thường trong giọng hát của Aretha thời thanh xuân.
https://www.youtube.com/watch?v=hhrt44Vl388
Hoặc nghe màn live sau để thưởng thức những note G5 belting trong trẻo, mạnh mẽ như tiếng chuông khánh của bà. Rất hiếm ca sĩ có được âm sắc đẹp như vậy.
Spirit in the dark
3:36 (G5), 3:39 (G5), 3:50 (G5), 3:54 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
Hiện nay, chúng ta vẫn khẳng định Aretha là một giọng nữ trung, và nhờ có kĩ thuật tốt nên có thể belt lên F5, F#5, G5 một cách dễ dàng, vượt qua cả những nữ cao thông thường. Nhưng tôi cho rằng, Aretha thực chất là giọng falcon soprano. Đây là một loại giọng hiếm, "trộn lẫn" giữa nữ trung kịch tính và nữ cao kịch tính, tức là có thể hát tốt ở cả hai quãng dành cho nữ trung và nữ cao kịch tính. Đây là một trong những nguyên nhân vì sao Aretha có thể hát liên tục ở quãng treo với những note rất cao cùng âm lượng lớn mà không hề mệt mỏi. Thậm chí, có lần bà belt lên tận D6, một note vô cùng cao mà hiếm giọng nữ nào lên được. Với tôi, những note cao của Aretha thậm chí còn sáng hơn cả giọng nữ cao kịch tính thuần Patti Labelle.
https://www.youtube.com/watch?v=BCFODVuTTsU
2. Kĩ thuật
Kĩ thuật là yếu tố quan trọng nhất giúp ca sĩ hát đẹp trên quãng cao. Một ca sĩ có kĩ thuật không tốt sẽ không thể hát đẹp được các note F5, F#5, G5 belting dù giọng có đẹp thế nào đi chăng nữa. Và Aretha, vốn có chất giọng đẹp tự nhiên, lại được kết hợp cùng kĩ thuật chuẩn mực nữa, thì chẳng khác nào hổ được chắp thêm cánh.
- Khẩu hình: Kiểm soát khẩu hình là một trong những kĩ thuật quan trọng giúp hỗ trợ độ vang cho giọng hát. Nó bao gồm các kĩ năng về kiểm soát cơ mặt, điều khiển môi, cơ cằm. Một ca sĩ kiểm soát tốt khẩu hình sẽ hát rất thoải mái, dễ dàng. Ngược lại, ca sĩ không kiểm soát tốt khẩu hình sẽ bị căng cơ mặt, cơ miệng, cơ cằm. Một số trường hợp kiểm soát khẩu hình không tốt làm cho giọng hát bị khô cứng, mất vang như Jessica Simpson (cằm quá căng dẫn tới thanh quản bị nâng cao và bóp méo giọng hát), hay Christina Aguilera (miệng mở quá mức khiến cằm bị nhô ra và lưỡi bị đẩy ngược vào cổ họng làm âm thanh bị nặng và khàn). Hãy để ý kĩ khẩu hình của Aretha khi hát, đặc biệt là khi lên ba note cao này, bạn sẽ thấy bà kiểm soát các cơ môi, thư giãn cơ cằm cực tốt, điều khiển nó một cách thoải mái. Cơ môi của bà có sự chuyển động rất nhịp nhàng ở các chữ, các cao độ. Xem các clip sau:
Mockingbird
01:31 (F # 5), 01:45 (F#5)
https://www.youtube.com/watch?v=y0URYw27qd0
Groovin
2:13 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=CHZ0JD9ie8I
Dr.Feelgood
4:34 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=RKWD06PCBek
I never loved a man
3:05 (F5 - F#5)
https://www.youtube.com/watch?v=voJxHu-TN-E
Độ trề môi là một trong những nhân tố lớn về khẩu hình (không phải với tất cả các ca sĩ) giúp hỗ trợ độ vang cho giọng hát. Các ca sĩ bậc thầy như Luciano Pavarotti, Joan Sutherland, Leontyne Price, Lara Fabian... luôn cố gắng tạo ra độ trề môi thích hợp để độ vang được hoàn hảo nhất, và Aretha cũng không phải ngoại lệ, những note F5, F#5, G5 belting của bà luôn được hát với độ trề môi hoàn hảo.
- Cách đặt lưỡi của Aretha cũng hoàn toàn chuẩn mực, giúp tạo ra độ vang lớn nhất. Để ý kĩ, bạn sẽ thấy khi belt lên cao, lưỡi của bà không bị thụt về phía sau, và cong theo hình vòng cung (không phải hình chữ V thông thường). Cách đặt lưỡi cong theo hình vòng cung sẽ biến khoang miệng của bạn thành một nhà hát opera mái vòm (loại kiến trúc giúp khuếch đại độ vang tự nhiên), và như thế, độ vang sẽ được khuếch đại ở khoang miệng. Hãy xem các clip sau:
I say a little prayer
1:33 (F5), 2:51 (F#5), 2:55 (F#5)
https://www.youtube.com/watch?v=STKkWj2WpWM
I say a little prayer
1:44 (F#5), 2:34 (F#5), 2:37 (F#5), 3:27 (F5)
https://www.youtube.com/watch?v=7Ifw8JhDBvs
- Việc cân bằng đúng tỉ lệ chest voice và head voice trong mix voice của Aretha giúp bà tận dụng tối đa độ dày, khỏe của chest và độ bay, vang của head. Vì vậy, các note belt của bà đạt đến đỉnh điểm của sự vang rền, nổi trên dàn nhạc, bay, thoát mà lại không quá heady như Lara Fabian, chắc, khỏe mà không quá nặng như Whitney Houston, đanh dày mà vẫn mềm mại, không quá thô như Patti Labelle.
- Vị trí thanh quản đúng, không thấp, không cao giúp các note belt cao của Aretha mạnh mà không gắt, không chói, uy lực mà vẫn duy trì được sự thoải mái, dễ dàng, không căng thẳng, không khàn.
- Giảng viên thanh nhạc thế kỉ XIV G.B.Lamperti từng nói: "Người thở tốt có thể hát tốt". Hỗ trợ và kiểm soát hơi thở tốt giúp các note belt cao của Aretha trở nên khoáng đạt, duy trì độ vang lớn, càng lên cao càng mạnh mẽ, sáng rực, có thể biến tấu theo nhiều cách khác nhau (lúc dài lúc ngắn, lúc đóng lúc mở, lúc rung lúc không) mà không hề có dấu hiệu đứt gãy, chèn ép âm thanh. Phối hợp và kiểm soát tốt cơ hoành, cơ bụng cũng giúp bà giữ hơi tốt, lên các note cao nhẹ nhàng, không gắng sức, hiếm khi bị thăng hay giáng note, luôn luôn đúng cao độ. Đó là lí do vì sao bà có thể hát liên tục ở các note treo cao với tempo nhạc rất nhanh mà vẫn đúng note, chuẩn semitone.
- Cổ họng mở toàn bộ giúp năng lượng âm thanh được giải phóng tối đa trên các note cao, nên càng belt lên cao âm lượng của Aretha lại càng lớn, âm thanh thoải mái, tròn trịa, đầy đặn.
- Vị trí âm thanh chuẩn xác, đẩy vào đúng các khoang hỗ trợ vang giúp Aretha tạo ra những âm thanh đẹp nhất, phù hợp nhất với giọng hát, cơ địa của bà trên các quãng belt cao.
- Vibrato thường được coi như một thước đo về kĩ thuật của người ca sĩ. Nếu ca sĩ có kĩ thuật tốt, họ sẽ duy trì được vibrato đều đặn trên các quãng cao, và Aretha đã làm tốt điều này.
Don't play that song for me
2:58 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
- Độ efforless cũng được xem như một chuẩn mực khi đánh giá kĩ thuật của ca sĩ. Ca sĩ có thể biến tấu hoa mĩ, sử dụng nhiều kĩ thuật màu sắc, lên cao hay xuống thấp, nhưng nếu không có được độ efforless thì cũng chưa được xem là chuẩn mực.Và kĩ thuật nền vững chắc đã giúp Aretha duy trì được độ efforless rất cao trên những quãng F5, F#5, G5 belting.
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
Bridge over troubled water
01:59 (F5), 3:09 (F5), 3:11 (G5), 03:32 (G5), 03:59 (F5)
https://www.youtube.com/watch?v=SNV588aUtJk
- Vị trí thanh quản đúng, không thấp, không cao giúp các note belt cao của Aretha mạnh mà không gắt, không chói, uy lực mà vẫn duy trì được sự thoải mái, dễ dàng, không căng thẳng, không khàn.
- Giảng viên thanh nhạc thế kỉ XIV G.B.Lamperti từng nói: "Người thở tốt có thể hát tốt". Hỗ trợ và kiểm soát hơi thở tốt giúp các note belt cao của Aretha trở nên khoáng đạt, duy trì độ vang lớn, càng lên cao càng mạnh mẽ, sáng rực, có thể biến tấu theo nhiều cách khác nhau (lúc dài lúc ngắn, lúc đóng lúc mở, lúc rung lúc không) mà không hề có dấu hiệu đứt gãy, chèn ép âm thanh. Phối hợp và kiểm soát tốt cơ hoành, cơ bụng cũng giúp bà giữ hơi tốt, lên các note cao nhẹ nhàng, không gắng sức, hiếm khi bị thăng hay giáng note, luôn luôn đúng cao độ. Đó là lí do vì sao bà có thể hát liên tục ở các note treo cao với tempo nhạc rất nhanh mà vẫn đúng note, chuẩn semitone.
Won't be long
01:17 (F # 5), 1:18 (F5), 1:22 (F5), 1:24 (F5)
https://www.youtube.com/watch?v=psfqVgyU9rc
Don't play that song for me
2:58 (G5), 2:28 (F#5 - G5)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
Don't play that song for me
2:58 (G5), 2:28 (F#5 - G5)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
- Cổ họng mở toàn bộ giúp năng lượng âm thanh được giải phóng tối đa trên các note cao, nên càng belt lên cao âm lượng của Aretha lại càng lớn, âm thanh thoải mái, tròn trịa, đầy đặn.
- Vị trí âm thanh chuẩn xác, đẩy vào đúng các khoang hỗ trợ vang giúp Aretha tạo ra những âm thanh đẹp nhất, phù hợp nhất với giọng hát, cơ địa của bà trên các quãng belt cao.
- Vibrato thường được coi như một thước đo về kĩ thuật của người ca sĩ. Nếu ca sĩ có kĩ thuật tốt, họ sẽ duy trì được vibrato đều đặn trên các quãng cao, và Aretha đã làm tốt điều này.
Don't play that song for me
2:58 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
- Độ efforless cũng được xem như một chuẩn mực khi đánh giá kĩ thuật của ca sĩ. Ca sĩ có thể biến tấu hoa mĩ, sử dụng nhiều kĩ thuật màu sắc, lên cao hay xuống thấp, nhưng nếu không có được độ efforless thì cũng chưa được xem là chuẩn mực.Và kĩ thuật nền vững chắc đã giúp Aretha duy trì được độ efforless rất cao trên những quãng F5, F#5, G5 belting.
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
3. Sáng tạo
- Làm chủ hoàn toàn các note F5, F#5, G5 belting giúp Aretha dễ dàng sáng tạo với nó, rất nhiều note cao được bà thêm vào trong các màn hát live mà không có trong bản thu âm. Chẳng hạn, ở ba màn trình diễn ca khúc Natural woman sau, bà thêm vào ba note G5 belting, không có trong bản thu âm. Và mỗi màn live lại thêm vào ở một vị trí khác nhau.
Bản thu âm
https://www.youtube.com/watch?v=dEWuAcMWDLY
Natural woman
2:34 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=q9nSU2hAqK4
Natural woman
2:46 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=990QkpNiig0
Natural woman
1:44 (G5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=ihMy5ibuEWc
Natural woman
1:44 (G5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=ihMy5ibuEWc
- Note G5 belting ở cuối màn live ca khúc Don't play that song for me được kéo dài hơn bản studio. Điều này còn chứng minh Aretha live hay hơn cả thu âm.
Bản thu âm
2:56 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=6ktFUwPGWag
Bản live
Don't play that song for me2:58 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
- Ở hai màn live ca khúc I say a little prayer for you sau, note F#5 belting được Aretha biến tấu lúc nhanh lúc chậm, lúc ngắn lúc dài theo nhịp nhạc.
I say a little prayer
2:55 (F#5) chậm và dài, kèm vibrato
https://www.youtube.com/watch?v=STKkWj2WpWM
I say a little prayer
2:37 (F#5) nhanh và dồn dập (đoạn cuối màn live này còn có một chuỗi E5, F5 mà trong bản thu âm không có)
https://www.youtube.com/watch?v=7Ifw8JhDBvs
Trong màn live ca khúc quen thuộc Natural woman tại Divas night 1998, dù đã 56 tuổi và phải hát đi hát lại ca khúc này quá nhiều lần, Aretha vẫn rất sáng tạo bằng cách chêm xen nhiều đoạn F5, G5 belting đầy ngẫu hứng, cảm xúc. Không những vậy, bà còn đứng ra làm chủ sân khấu và dẫn dắt các ca sĩ hát chung vào cuộc chơi đùa note cao của mình. Nghe từ 4:05 clip.
https://www.youtube.com/watch?v=lBBI-tOF3Ho
Hay trong màn live ca khúc Spirit in the dark này, Aretha vừa nhảy vừa liên tục chơi đùa với các note F#5, G5 belting mà không hề mệt mỏi, dù các note được tung ra rất dồn dập, lúc dài lúc ngắn, cảm tưởng như không còn thời gian để thở. Nghe từ 4:05 đến hết clip.
https://www.youtube.com/watch?v=astZBfNtGzY
- Nếu như đa số các ca sĩ khác thường chỉ đạt tới độ rền khi trải qua cảm giác vang mạnh mẽ ở một trong hai vùng là phần mặt nạ (như Whitney Houston, Patti Labelle, Thanh Lam...) và phần đỉnh trán (như Mariah Carey, Hồ Quỳnh Hương...) khi belt note cao thì Aretha lại có thể thành thục ở cả hai vùng đó. Việc trải qua cảm giác mạnh mẽ ở cả hai vùng vang khi belt note cao giúp Aretha tạo được nhiều màu sắc cho âm thanh giọng hát ở các note F5, F#5, G5 belting, khiến nó trở nên đa dạng, phong phú, phục vụ tối đa các ý tưởng giai điệu. Chẳng hạn, cùng một note G5 belting trong ca khúc Natural woman, ở hai màn live khác nhau, bà đạt tới độ rền của hai vùng trải nghiệm độ vang khác nhau.
Trong màn live ca khúc quen thuộc Natural woman tại Divas night 1998, dù đã 56 tuổi và phải hát đi hát lại ca khúc này quá nhiều lần, Aretha vẫn rất sáng tạo bằng cách chêm xen nhiều đoạn F5, G5 belting đầy ngẫu hứng, cảm xúc. Không những vậy, bà còn đứng ra làm chủ sân khấu và dẫn dắt các ca sĩ hát chung vào cuộc chơi đùa note cao của mình. Nghe từ 4:05 clip.
https://www.youtube.com/watch?v=lBBI-tOF3Ho
Hay trong màn live ca khúc Spirit in the dark này, Aretha vừa nhảy vừa liên tục chơi đùa với các note F#5, G5 belting mà không hề mệt mỏi, dù các note được tung ra rất dồn dập, lúc dài lúc ngắn, cảm tưởng như không còn thời gian để thở. Nghe từ 4:05 đến hết clip.
https://www.youtube.com/watch?v=astZBfNtGzY
- Nếu như đa số các ca sĩ khác thường chỉ đạt tới độ rền khi trải qua cảm giác vang mạnh mẽ ở một trong hai vùng là phần mặt nạ (như Whitney Houston, Patti Labelle, Thanh Lam...) và phần đỉnh trán (như Mariah Carey, Hồ Quỳnh Hương...) khi belt note cao thì Aretha lại có thể thành thục ở cả hai vùng đó. Việc trải qua cảm giác mạnh mẽ ở cả hai vùng vang khi belt note cao giúp Aretha tạo được nhiều màu sắc cho âm thanh giọng hát ở các note F5, F#5, G5 belting, khiến nó trở nên đa dạng, phong phú, phục vụ tối đa các ý tưởng giai điệu. Chẳng hạn, cùng một note G5 belting trong ca khúc Natural woman, ở hai màn live khác nhau, bà đạt tới độ rền của hai vùng trải nghiệm độ vang khác nhau.
Natural woman
2:34 (G5) - đạt tới độ rền khi trải qua cảm giác vang mạnh mẽ ở vùng đỉnh trán, khiến âm thanh trở nên bay, nhẹ hơn
https://www.youtube.com/watch?v=q9nSU2hAqK4
Natural woman
2:46 (G5) - đạt tới độ rền khi trải qua cảm giác vang mạnh mẽ ở vùng mặt nạ, khiến âm thanh trở nên dày, chắc hơn.
https://www.youtube.com/watch?v=990QkpNiig0
- Thường thì Aretha trải qua cảm giác vang ở vùng mặt nạ để tạo những quãng belt cao full voice mạnh mẽ, căng tràn, dài hơi, còn vùng đỉnh trán lại được cảm giác để bật những note nảy đột xuất. Nhờ đó, Aretha có thể đạt tới độ rền ngay trên những note belt bật nảy rất cao, điều mà rất ít ca sĩ làm được. Chẳng hạn, trong màn live ca khúc I never loved a man sau, bà bật hai note G5 belting vang rền.
3:04 (G5), 3:06 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=h-63j5XEQYM
Tương tự, ở màn live ca khúc Respect sau, Aretha cũng đạt tới độ rền khi bật note G5 belting theo nhịp nhạc rất nhanh và dồn dập mà không hề chuẩn bị đà từ trước.
2:45 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=u6cpQUcJfJI
- Aretha còn sáng tạo cả về vibrato khi điều khiển được tần số vibrato nhanh chậm trên quãng belt cao theo từng tiết tấu khác nhau. Chẳng hạn trong ca khúc sau, bà làm vibrato trên F5 belting chậm lại và nảy rõ hơn theo nhịp nhạc.
- Thường thì Aretha trải qua cảm giác vang ở vùng mặt nạ để tạo những quãng belt cao full voice mạnh mẽ, căng tràn, dài hơi, còn vùng đỉnh trán lại được cảm giác để bật những note nảy đột xuất. Nhờ đó, Aretha có thể đạt tới độ rền ngay trên những note belt bật nảy rất cao, điều mà rất ít ca sĩ làm được. Chẳng hạn, trong màn live ca khúc I never loved a man sau, bà bật hai note G5 belting vang rền.
3:04 (G5), 3:06 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=h-63j5XEQYM
Tương tự, ở màn live ca khúc Respect sau, Aretha cũng đạt tới độ rền khi bật note G5 belting theo nhịp nhạc rất nhanh và dồn dập mà không hề chuẩn bị đà từ trước.
2:45 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=u6cpQUcJfJI
- Aretha còn sáng tạo cả về vibrato khi điều khiển được tần số vibrato nhanh chậm trên quãng belt cao theo từng tiết tấu khác nhau. Chẳng hạn trong ca khúc sau, bà làm vibrato trên F5 belting chậm lại và nảy rõ hơn theo nhịp nhạc.
Oh me, Oh my
4:05 (F5)
https://www.youtube.com/watch?v=QIRxB7QXP3g
Ngược lại, trong ca khúc sau, vibrato trên F#5 belting được đẩy nhanh và giấu kín đi, không hề nổi ra.
Ngược lại, trong ca khúc sau, vibrato trên F#5 belting được đẩy nhanh và giấu kín đi, không hề nổi ra.
I say a little prayer
1:33 (F5), 2:51 (F#5), 2:55 (F#5)
https://www.youtube.com/watch?v=STKkWj2WpWM
- Các note F5, F#5, G5 belting của Aretha được sử dụng điêu luyện tới mức, bà có thể bắn nó vào trong từng con chữ để nảy lên từng note một với một tốc độ nhanh mà không cần phải lấy hơi, tạo đà, hát chậm lại, ngân dài từ trước. Các con chữ này bao gồm cả âm mở lẫn âm đóng, mà vẫn đàm bảo đủ các yếu tố vang, rền, nền, nảy, độ ổn định cao, không hề đứt gãy, khàn tiếng. Việc belt cao như vậy là vô cùng khó khăn, ngay cả với một soprano thuần. Nếu bạn không mixed voice và kiểm soát hơi thở ở trình độ bậc thầy, bạn sẽ không thể làm được điều này. Chẳng hạn, trong hai màn live ca khúc Won't be long sau, bà bắn F5 belting vào từng chữ một, rồi lại tiếp tục vibrato rất dài hơi ngay sau đó, lúc âm mở, lúc lại âm đóng, luân phiên liên tục.
Won't be long
2:19 (F5), 2:51 (F5), 3:04 (F5)
https://www.youtube.com/watch?v=G1p92gQTQCg
Won't be long
01:17 (F # 5), 1:18 (F5), 1:22 (F5), 1:24 (F5), 1:27 (F5)
https://www.youtube.com/watch?v=psfqVgyU9rc
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
Hay trong ca khúc A bye your baby with a dixie melody sau, bà bắn liên tiếp 3 note G5 belting vào ba chữ khác nhau.
4:29 (F5 - /a/), 5:35 (G5 - /a/).
https://www.youtube.com/watch?v=S8550GooStw
- Bà còn có thể hold luân phiên F5 - F#5 hay G5 -G#5 belting liên tục với tần số cực nhanh trong một chuỗi vibrato.
Ain't nothing like real thing
0:20 (F5 - F#5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
Dr.Feelgood
4:34 (G5 - G#5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=NLLLTR4vjdI
- Gằn giọng trên F5, G#5 belting cũng không phải điều khó khăn với bà.
Ain't nothing like real thing
2:28 (F5 - /ơ/), 2:32 (F5 - /ơ/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
Dr.Feelgood
5:25 (G#5 - /a/), 6:24 (G#5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=NLLLTR4vjdI
- Không chỉ fortissimo (hát to tiếng) trên chuỗi cressendo (hát to dần), Aretha còn có thể giữ nguyên note cao F5 belting mà vẫn pianissimo (hát nhỏ tiếng) được. Đây là một điều vô cùng hiếm thấy ở một nữ trung, thậm chí là nữ cao thông thường.
Ain't nothing like real thing
4:09 (F5 - /ô/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
- Các note F5, F#5, G5 belting được Aretha thực hiện trên mọi nguyên âm, từ mở (/a/, /ă/, /ơ/) tới đóng (/e/, /i/, /u/), mà vẫn rất chuẩn mực, trong khi nhiều ca sĩ khác thường chỉ đạt đỉnh khi belt cao ở nguyên âm mở hoặc nguyên âm đóng. Đặc biệt ở âm /i/, nguyên âm đóng được coi như mốc thử nghiệm độ đanh, dày, rền, lực của giọng, Aretha đã làm rất tốt.
Groovin
Bridge over troubled water
Bridge over troubled water
Won't be long
A bye your baby with a dixie melody
Oh me, Oh my
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
Hay trong ca khúc A bye your baby with a dixie melody sau, bà bắn liên tiếp 3 note G5 belting vào ba chữ khác nhau.
2:10 (G5 - /ă/, /e/, /ơ/)
https://www.youtube.com/watch?v=Ht7odW7VFU0
- Aretha cũng có thể duy trì và run được hai note G5 belting nảy trên cressendo (hát to dần) bằng fortissimo (hát to tiếng) với tốc độ nhanh.
Spirit in the dark
3:54 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
- Kĩ thuật điêu luyện giúp Aretha hát F5, G5 dồn dập liên tục trong suốt một ca khúc mà không hề có dấu hiệu đuối sức, mệt mỏi, càng hát càng căng tràn.
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
Spirit in the dark
2:46 (G#5 - /a/), 3:36 (G5 - /au/), 3:39 (G5 - /e/), 3:50 (G5 - /e/), 3:54 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
- Aretha còn có thể chạy note melisma kèm vibrato rất soulful từ trầm lên F5 belting.
Ain't nothing like the real thing
3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
- Cũng như nhiều ca sĩ gospel da màu khác, Aretha có kĩ thuật gằn và làm khàn giọng trên các quãng belt cao (không phải kiểu hát khàn tự phát do gào thét).
Dr.Feelgood- Aretha cũng có thể duy trì và run được hai note G5 belting nảy trên cressendo (hát to dần) bằng fortissimo (hát to tiếng) với tốc độ nhanh.
Spirit in the dark
3:54 (G5)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
- Kĩ thuật điêu luyện giúp Aretha hát F5, G5 dồn dập liên tục trong suốt một ca khúc mà không hề có dấu hiệu đuối sức, mệt mỏi, càng hát càng căng tràn.
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
Spirit in the dark
2:46 (G#5 - /a/), 3:36 (G5 - /au/), 3:39 (G5 - /e/), 3:50 (G5 - /e/), 3:54 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
- Aretha còn có thể chạy note melisma kèm vibrato rất soulful từ trầm lên F5 belting.
Ain't nothing like the real thing
3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
- Cũng như nhiều ca sĩ gospel da màu khác, Aretha có kĩ thuật gằn và làm khàn giọng trên các quãng belt cao (không phải kiểu hát khàn tự phát do gào thét).
4:29 (F5 - /a/), 5:35 (G5 - /a/).
https://www.youtube.com/watch?v=S8550GooStw
- Bà còn có thể hold luân phiên F5 - F#5 hay G5 -G#5 belting liên tục với tần số cực nhanh trong một chuỗi vibrato.
Ain't nothing like real thing
0:20 (F5 - F#5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
Dr.Feelgood
4:34 (G5 - G#5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=NLLLTR4vjdI
- Gằn giọng trên F5, G#5 belting cũng không phải điều khó khăn với bà.
Ain't nothing like real thing
2:28 (F5 - /ơ/), 2:32 (F5 - /ơ/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
Dr.Feelgood
5:25 (G#5 - /a/), 6:24 (G#5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=NLLLTR4vjdI
- Không chỉ fortissimo (hát to tiếng) trên chuỗi cressendo (hát to dần), Aretha còn có thể giữ nguyên note cao F5 belting mà vẫn pianissimo (hát nhỏ tiếng) được. Đây là một điều vô cùng hiếm thấy ở một nữ trung, thậm chí là nữ cao thông thường.
Ain't nothing like real thing
4:09 (F5 - /ô/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
- Các note F5, F#5, G5 belting được Aretha thực hiện trên mọi nguyên âm, từ mở (/a/, /ă/, /ơ/) tới đóng (/e/, /i/, /u/), mà vẫn rất chuẩn mực, trong khi nhiều ca sĩ khác thường chỉ đạt đỉnh khi belt cao ở nguyên âm mở hoặc nguyên âm đóng. Đặc biệt ở âm /i/, nguyên âm đóng được coi như mốc thử nghiệm độ đanh, dày, rền, lực của giọng, Aretha đã làm rất tốt.
I say a little prayer
1:33 (F5 - /e/), 2:51 (F#5 - /â/), 2:55 (F#5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=STKkWj2WpWM
I say a little prayer
1:44 (F#5 - /e/), 2:34 (F#5 - /â/), 2:37 (F#5 - /e/), 3:27 (F5 - /ơ/)
https://www.youtube.com/watch?v=7Ifw8JhDBvs
Natural woman
2:34 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=q9nSU2hAqK4
Natural woman
2:46 (G5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=990QkpNiig0
Shoop shoop song
1:38 (F5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=hhrt44Vl388
Won't be long
2:19 (F5 - /â/, /i/, /o/), 2:51 (F5 - /â/), 3:04 (F5 - /o/)
https://www.youtube.com/watch?v=G1p92gQTQCg
Oh me, Oh my
4:05 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=QIRxB7QXP3g
Mockingbird
01:30 (F # 5 - /a/), 01:45 (F#5 - /ô/)
https://www.youtube.com/watch?v=y0URYw27qd0
Groovin
2:13 (G5 - /u/)
https://www.youtube.com/watch?v=CHZ0JD9ie8I
Bridge over troubled water
01:59 (F5 - /e/), 3:09 (F5 - /a/), 3:11 (G5 - /e/), 03:32 (G5 - /â/), 03:59 (F5 - /i/)
https://www.youtube.com/watch?v=SNV588aUtJk
Bridge over troubled water
2:20 (F5 - /e/), 3:55 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=_DBl5gAs6WI
Won't be long
01:17 (F#5 - /a/), 1:18 (F5 - /a/), 1:22 (F5 - /e/), 1:24 (F5 - /o/), 1:27 (F5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=psfqVgyU9rc
A bye your baby with a dixie melody
1:42 (G5 - /â/), 2:10 (G5 - /ă/, /e/, /ơ/)
https://www.youtube.com/watch?v=Ht7odW7VFU0
Oh me, Oh my
2:30 (G5 - /a/), 02:51 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=amhofKBvuyU
Chain of fools
2:29 (F5 - /oa/), 2:32 (F5 - /ê/)
https://www.youtube.com/watch?v=4wErvWqlMYY
Dr.Feelgood
4:34 (G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=RKWD06PCBek
I never loved a man
3:02 (F5 - F#5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=voJxHu-TN-E
I never loved a man
3:04 (G5 - /e/), 3:06 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=h-63j5XEQYM
Precious Lord
0:42 (G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=8FdFrtNacgU
Respect
2:45 (G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=u6cpQUcJfJI
Chain of fools
1:46 (G5 - /e/), 2:17 (F5 - /ô/)
https://www.youtube.com/watch?v=tHeqFxHSVfA
Don't play that song for me
2:58 (G5 - /e/), 2:28 (F#5 - G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
Singing in the rain
2:43 (G5 - /i/)
https://www.youtube.com/watch?v=NZjAuSlFmB8
Do right woman
3:13 (F#5 - /â/), 3:23 (F5 - F#5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=N1MW6xXjW8g
Spirit in the dark
2:46 (G#5 - /a/), 3:36 (G5 - /au/), 3:39 (G5 - /e/), 3:50 (G5 - /e/), 3:54 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
Ain't nothing like the real thing
0:16 (F5 -/e/), 0:33 (F5 - /e/), 2:01 (F5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=SGpeuvO4sPk
Dr.Feelgood
1:30 (F5 - /e/), 2:30 (F5 - /au/), 4:29 (F5 - /a/), 5:35 (G5 - /a/), 6:01 (G5 - /au/)
https://www.youtube.com/watch?v=S8550GooStw
Share your love with me
2:14 (F5 - /a/), 3:31 (F5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=_SAgMEj0jvs
La vie en rose
4:03 (G5 - G#5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=9bhMoNUmMYc
Natural woman
1:44 (G5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=ihMy5ibuEWc
Singing in the rain
1:45 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=qbhZ8Itj-_g
Ain't nothing like real thing
0:20 (F5 - F#5 - /e/), 0:43 (F5 - F#5 /e/), 1:27 (F#5 - /ua/), 2:28 (F5 - /ơ/), 2:32 (F5 - /ơ/), 2:34 (G#5 - /au/), 4:09 (F5 - /ô/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
Dr.Feelgood
3:05 (F5 - /au/), 3:08 (G#5 - /a/), 3:38 (F5 - /oa/), 4:31 (F5 - /au/), 4:34 (G5 - G#5 - /a/), 5:25 (G#5 - /a/), 6:18 (G5 - /ê/), 6:24 (G#5 - /a/), 7:20 (F#5 - /i/)
https://www.youtube.com/watch?v=NLLLTR4vjdI
4. Cảm xúc
Việc ca sĩ phải chạy đua note cao và đảm bảo kĩ thuật đã khiến họ không còn đủ sức để truyền tải cảm xúc nữa. Có rất nhiều trường hợp ca sĩ chạy đua note cao mà thiếu cả kĩ thuật lẫn cảm xúc như Charice, Ariana, Regine Velasquez... Một số trường hợp tạo ra được cảm xúc nhưng lại thiếu hút về kĩ thuật như Christina Aguilera, Jessica Simpson... Số còn lại đảm bảo được kĩ thuật nhưng lại đánh rơi cảm xúc như SoHyang, một số ca sĩ da màu và ca sĩ Phillippines khác. Nếu trong một ca khúc chỉ có một đến hai đoạn belt cao F5, F#5, G5, sẽ dễ dàng hơn cho việc truyền tải cảm xúc. Nhưng phải hát liên tục nhiều đoạn belt cao như vậy trong một hoặc nhiều ca khúc mà vẫn truyền đạt cảm xúc tốt đến khán giả là một điều vô cùng khó khăn.
Aretha luôn là bậc thầy trong việc truyền tải cảm xúc lẫn kĩ thuật trên những quãng belt cao, một sự hòa quyện hoàn hảo. Thậm chí, ngay cả Whitney Houston (cũng là một bậc thầy trong việc tạo cảm xúc) ờ thời kì đầu vẫn bị chê là thiếu cảm xúc so với Aretha. Cách tạo cảm xúc của bà được đánh giá là toàn diện, vừa bộc trực, vừa ẩn giấu. Hãy nghe những quãng belt cao của Aretha và cảm nhận nó trong toàn thể bài hát, bạn sẽ thấy những cơn bão cảm xúc được tạo ra lớn thế nào. Và nếu bạn nghe quen dòng nhạc soul/gospel, bạn sẽ càng thấy được tài năng của Aretha vĩ đại đến đâu. Tất cả các note cao được thêm vào rất ngẫu hứng nhưng hoàn toàn tinh tế, hợp lí, không lệch đi một semitone nào. Rất ít ca sĩ belt G5 cảm xúc như Aretha, các note cao phối hợp với toàn thể ca khúc tạo nên những giai điệu rất man dại, soulful, kích thích và cuốn hút người nghe vào những cơn bão cảm xúc do bà tạo ra.
Ngẫu hứng, tự nhiên mà lại chuẩn mực, kĩ thuật mà lại cảm xúc, sáng tạo mà lại tinh tế, đó chính là bà hoàng nhạc soul Aretha Franklin. Không phải ngẫu nhiên mà bà nhận được 8 bằng tiến sỹ danh dự tại các đại học, cao đẳng danh tiếng ở nước Mỹ, còn tạp chí Rolling Stone xếp bà vào vị trí thứ nhất trong danh sách 100 ca sĩ vĩ đại nhất mọi thời đại. Những gì Aretha tạo ra và cống hiến cho âm nhạc là rất lớn, ảnh hưởng sâu rộng tới mọi thế hệ ca sĩ sau này.
Chain of fools
2:29 (F5 - /oa/), 2:32 (F5 - /ê/)
https://www.youtube.com/watch?v=4wErvWqlMYY
Dr.Feelgood
4:34 (G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=RKWD06PCBek
I never loved a man
3:02 (F5 - F#5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=voJxHu-TN-E
I never loved a man
3:04 (G5 - /e/), 3:06 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=h-63j5XEQYM
Precious Lord
0:42 (G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=8FdFrtNacgU
Respect
2:45 (G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=u6cpQUcJfJI
Chain of fools
1:46 (G5 - /e/), 2:17 (F5 - /ô/)
https://www.youtube.com/watch?v=tHeqFxHSVfA
Don't play that song for me
2:58 (G5 - /e/), 2:28 (F#5 - G5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=2ZVUVNJwQKI
Singing in the rain
2:43 (G5 - /i/)
https://www.youtube.com/watch?v=NZjAuSlFmB8
Do right woman
3:13 (F#5 - /â/), 3:23 (F5 - F#5 - /â/)
https://www.youtube.com/watch?v=N1MW6xXjW8g
Spirit in the dark
2:46 (G#5 - /a/), 3:36 (G5 - /au/), 3:39 (G5 - /e/), 3:50 (G5 - /e/), 3:54 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=uc0bHrffNrE
Ain't nothing like the real thing
0:43 (F5 - /e/), 0:59 (F5 - /e/), 2:01 (G5 -/e/), 2:15 (F5 /ơ/), 2:25 (F5 - /e/), 2:31 (G5 - /ơ/, /e/), 2:58 (F5 - /i/), 3:03 (F5 - /a/), 3:06 (G5 - /a/), 3:08 (G5, F#5 - /a/), 3:32 (F5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=spfAuB8E2bg
Ain't nothing like the real thing
0:16 (F5 -/e/), 0:33 (F5 - /e/), 2:01 (F5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=SGpeuvO4sPk
Dr.Feelgood
1:30 (F5 - /e/), 2:30 (F5 - /au/), 4:29 (F5 - /a/), 5:35 (G5 - /a/), 6:01 (G5 - /au/)
https://www.youtube.com/watch?v=S8550GooStw
Share your love with me
2:14 (F5 - /a/), 3:31 (F5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=_SAgMEj0jvs
La vie en rose
4:03 (G5 - G#5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=9bhMoNUmMYc
Natural woman
1:44 (G5 - /a/)
https://www.youtube.com/watch?v=ihMy5ibuEWc
Singing in the rain
1:45 (G5 - /e/)
https://www.youtube.com/watch?v=qbhZ8Itj-_g
Ain't nothing like real thing
0:20 (F5 - F#5 - /e/), 0:43 (F5 - F#5 /e/), 1:27 (F#5 - /ua/), 2:28 (F5 - /ơ/), 2:32 (F5 - /ơ/), 2:34 (G#5 - /au/), 4:09 (F5 - /ô/)
https://www.youtube.com/watch?v=FW3LCCqAdEE
Dr.Feelgood
3:05 (F5 - /au/), 3:08 (G#5 - /a/), 3:38 (F5 - /oa/), 4:31 (F5 - /au/), 4:34 (G5 - G#5 - /a/), 5:25 (G#5 - /a/), 6:18 (G5 - /ê/), 6:24 (G#5 - /a/), 7:20 (F#5 - /i/)
https://www.youtube.com/watch?v=NLLLTR4vjdI
4. Cảm xúc
Việc ca sĩ phải chạy đua note cao và đảm bảo kĩ thuật đã khiến họ không còn đủ sức để truyền tải cảm xúc nữa. Có rất nhiều trường hợp ca sĩ chạy đua note cao mà thiếu cả kĩ thuật lẫn cảm xúc như Charice, Ariana, Regine Velasquez... Một số trường hợp tạo ra được cảm xúc nhưng lại thiếu hút về kĩ thuật như Christina Aguilera, Jessica Simpson... Số còn lại đảm bảo được kĩ thuật nhưng lại đánh rơi cảm xúc như SoHyang, một số ca sĩ da màu và ca sĩ Phillippines khác. Nếu trong một ca khúc chỉ có một đến hai đoạn belt cao F5, F#5, G5, sẽ dễ dàng hơn cho việc truyền tải cảm xúc. Nhưng phải hát liên tục nhiều đoạn belt cao như vậy trong một hoặc nhiều ca khúc mà vẫn truyền đạt cảm xúc tốt đến khán giả là một điều vô cùng khó khăn.
Aretha luôn là bậc thầy trong việc truyền tải cảm xúc lẫn kĩ thuật trên những quãng belt cao, một sự hòa quyện hoàn hảo. Thậm chí, ngay cả Whitney Houston (cũng là một bậc thầy trong việc tạo cảm xúc) ờ thời kì đầu vẫn bị chê là thiếu cảm xúc so với Aretha. Cách tạo cảm xúc của bà được đánh giá là toàn diện, vừa bộc trực, vừa ẩn giấu. Hãy nghe những quãng belt cao của Aretha và cảm nhận nó trong toàn thể bài hát, bạn sẽ thấy những cơn bão cảm xúc được tạo ra lớn thế nào. Và nếu bạn nghe quen dòng nhạc soul/gospel, bạn sẽ càng thấy được tài năng của Aretha vĩ đại đến đâu. Tất cả các note cao được thêm vào rất ngẫu hứng nhưng hoàn toàn tinh tế, hợp lí, không lệch đi một semitone nào. Rất ít ca sĩ belt G5 cảm xúc như Aretha, các note cao phối hợp với toàn thể ca khúc tạo nên những giai điệu rất man dại, soulful, kích thích và cuốn hút người nghe vào những cơn bão cảm xúc do bà tạo ra.
_Đức Long_
Hải Phòng ngày 15 tháng 11 năm 2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét