Coloratura soprano (nữ cao màu sắc) là kiểu giọng đang gây tranh cãi thời gian gần đây. Nguyên nhân là do admin page Diva Divo Fan Việt Nam có thần tượng, cô giáo “được cho” là coloratura soprano nên tôn thờ kiểu giọng này.
Page Diva Divo Fan Việt Nam đội coloratura soprano làm đỉnh
cao âm nhạc, quý hiếm, thượng đẳng, ngồi trên đầu trên cổ những giọng hát khác.
Điều này đã khiến dư luận vô cùng bức xúc, lại phản cảm, gây nguy hại tới âm nhạc,
định hướng thẩm mỹ cho khán giả.
Vậy, coloratura soprano có hiếm và thượng đẳng như những gì
được page Diva Divo Fan Việt Nam ca tụng?
1.
Coloratura soprano (nữ cao màu sắc) là gì?
Coloratura soprano (nữ cao màu sắc) là từ chỉ một loại sắc
thái (fach) của giọng nữ cao (soprano), bắt nguồn từ nhạc cổ điển/Opera, dùng để
phân biệt với các loại sắc thái giọng nữ cao khác như lirico soprano, spinto
soprano, dramatic soprano, falcon soprano…
Theo định nghĩa từ wiki, coloratura soprano có âm vực rộng
hơn so với các loại nữ cao khác, đặc biệt về âm khu cao. Giọng này có khả năng
luyến láy các note ở âm vực cao rất tốt, được phân biệt với các loại giọng khác
bằng sự linh hoạt trong việc chạy note và trills.
2.
Các điều kiện của một giọng coloratura soprano
như sau:
- Âm vực rộng, tessitura nằm trên quãng cao (quãng 6 với
head voice), càng lên cao lại càng thoải mái, supported, sáng rực và có độ mở,
âm lượng lớn hơn.
- Thực hiện được hàng loạt kỹ thuật hoa mỹ màu sắc như
staccato, melisma, vocal runs, trillo… ở mức điêu luyện.
- Agility cực tốt và biến hóa ở quãng cao, đạt được tốc độ
chạy note rất nhanh, chuyển quãng, chuyển giọng thần sầu.
- Có khả năng xử lý tốt, chuẩn xác loạt tác phẩm viết riêng
cho giọng coloratura soprano.
3. Coloratura soprano có thực sự vượt trội hơn các kiểu giọng
khác?
- Khác với các sắc thái giọng khác của loại giọng nữ cao,
coloratura soprano đa phần không thuộc về bẩm sinh mà thiên về luyện tập. Tức
là, một lirico soprano, spinto soprano hay dramatic soprano nếu luyện tập đúng
cách và trường kỳ cũng sẽ thành coloratura soprano. Tất nhiên, vẫn có một số ít
coloratura soprano mang tính bẩm sinh với những lợi thế trời cho có sẵn. Như vậy,
coloratura soprano không phải giọng hiếm vì nó thiên về luyện tập nhiều hơn bẩm
sinh, bất cứ giọng nữ cao nào cũng luyện để trở thành coloratura soprano được.
Coloratura soprano có mặt ở khắp các quốc gia, vùng miền, ngay cả Việt Nam cũng
không thiếu.
- Cần phân biệt giữa coloratura technique và coloratura
soprano. Nếu coloratura soprano là một fach giọng thì coloratura technique là kỹ
thuật mà bất cứ giọng nữ cao Opera nào cũng phải học để thực hiện trong tác phẩm.
Tức là, bất cứ giọng Opera/cổ điển nào cũng thực hiện được những kỹ thuật
coloratura nhất định. Chỉ có điều, với coloratura soprano thì các kỹ thuật
coloratura sẽ được yêu cầu cao hơn, hoa mỹ và điêu luyện, thần sầu hơn. Đặc biệt,
khá nhiều giọng nữ cao tuy không phải coloratura soprano nhưng lại thực hiện được
các kỹ thuật coloratura thần sầu trên quãng cao không kém cạnh gì giọng
colorautra nào như Leontyne Price, Montserrat Caballe… Nhưng họ vẫn được gọi
theo đúng kiểu giọng mà họ theo đuổi chứ không muốn trở thành một coloratura
soprano. Coloratura soprano chỉ là kiểu giọng để phân vai, không phải sự thèm
khát của tất cả ca sĩ.
-
Kỹ thuật màu sắc cũng chỉ là một nhánh trong thế
giới kỹ thuật âm nhạc. Mỗi loại giọng sẽ có những kỹ thuật hát riêng để
supported phát huy năng lực bẩm sinh của giọng. Coloratura thiên về các kỹ thuật
chạy note, nhảy note, luyến láy trên quãng cao nhưng để đạt được sự vi diệu
trong làn hơi, legato, điều khiển âm lượng của một giọng trữ tình như
Montserrat Caballe lại càng khó hơn, hay độ rền của một giọng kịch tính như
Nilsson cũng là điều giọng coloratura không làm được. Sumi Jo kỹ thuật màu sắc
đỉnh cao nhưng chưa bao giờ dám động vào một aria dành cho giọng spinto. Ngay
trong nhạc pop, Mariah Carey có thể chạy note, chuyển quãng rất đỉnh nhưng
không thể đạt tới độ rền của Lara Fabian trên làn hơi dài. Ngược lại, giọng kịch
tính và giọng trữ tình thì không thể chạy note và chuyển quãng linh hoạt như
coloratura. Mỗi loại kỹ thuật đều có cái khó riêng của nó và khán giả thì luôn
trân trọng tất cả, không có chuyện phân biệt là kỹ thuật này thì đỉnh cao hơn,
cao cấp hơn kỹ thuật kia.
-
Trong Opera, các vai diễn có cát xê cao nhất và
được biểu diễn nhiều nhất lại thường dành cho các spinto soprano, full lirico
soprano, dramatic soprano như Tosca, Mimi, Leonora…
3.
Các kiểu và độ hiếm của coloratura soprano
Coloratura soprano là kiểu giọng khá đa dạng
với nhiều loại nhỏ khác nhau, với độ hiếm khác nhau. Không phải coloratura
soprano nào cũng hiếm.
-
Lirico coloratura soprano (nữ cao màu sắc trữ
tình): Đây là kiểu giọng được phát triển từ giọng lirico soprano, nhờ luyện tập
mà thành coloratura soprano. Kiểu giọng này đặc trưng ở âm lượng vừa phải, âm sắc
sáng, nhẹ nhàng, bay bổng, trữ tình, mềm mại. Trong lirico coloratura soprano lại
có hai tiểu nhánh nhỏ hơn nữa.
+ Light lirico coloratura soprano: Được
phát triển từ giọng light lirico soprano lên. Đây là kiểu giọng phổ biến, xuất
hiện nhiều nhất khắp từ Á sang Âu. Coloratura soprano ở Việt Nam hiện nay chủ yếu
thuộc kiểu giọng này như Đào Tố Loan, Phạm Khánh Ngọc, Ngọc Tuyền, Bích Thủy… Sở
dĩ kiểu này phổ biến nhất vì giọng light lirico soprano có đặc trưng âm sắc
sáng, mảnh, dễ dàng hát và control tốt trên quãng 6.
+ Full lirico coloratura soprano: Được phát
triển lên từ giọng full lirico soprano. Loại này ít thấy hơn nhưng cũng phổ biến,
với âm sắc dày, ấm hơn một chút, điển hình như Anna Moffo, Edita Gruberova, June
Anderson và có thể là Beverly Sills…
-
Spinto coloratura soprano: Được phát triển từ giọng
spinto soprano. Loại này thường được gộp chung là dramatic coloratura sprano vì
có thể đạt kịch tính khi lên cao trào. Đa số các dramatic coloratura soprano đều
được phát triển từ spinto soprano. Đặc trưng của spinto coloratura soprano là
giọng đanh, sắc bén, âm lượng khá lớn và khi lên cao thì như máy cắt laser, hát
chắc chắn, dữ dội. Loại này khá ít, đại diện tiêu biểu như Cristina Deutekom,
Edda Moser. Ở châu Á không có loại giọng này.
-
Dramatic coloratura soprano: Đây là loại giọng
hiếm nhất, được phát triển từ một dramatic soprano thuần lên. Sở dĩ hiếm vì
dramatic soprano thuần với các đặc tính bẩm sinh như màu giọng tối, âm sắc
đanh, dày, thô ráp, âm lượng quá lớn, tính chất giọng quá nặng, chắc, solid rất
khó để mở quãng lên quá cao và thực hiện được kỹ thuật coloratura hoa mỹ phức tạp.
Quãng giọng của dramatic soprano thuần thường dừng ở C#6 và rất khó để control
tốt khi lên cao hơn, càng không thể đạt độ sáng của coloratura. Tuy nhiên, vẫn
có một số ít giọng dramatic nhờ cấu tạo phát âm đặc biệt (thiên bẩm) và rèn luyện
trường kỳ mà phát triển thành dramatic coloratura soprano, điển hình là Maria
Callas, Joan Sutherland. Đặc trưng của kiểu giọng này là âm lượng khổng lồ, khi
lên cao bung hết âm lượng tạo thành bão táp, rền và nội lực, sở hữu những note
D6, E6 kinh điển nhất lịch sử. Châu Á không có loại giọng này và trên thế giới
cũng cực hiếm.
-
Ngoài ra, có một dạng coloratura soprano bẩm
sinh, bản chất giọng vốn mang đặc điểm coloratura sẵn có, đặc điểm nhận dạng của
giọng này là tessitura rất cao, hát càng lên cao càng dễ dàng thuận lợi, cuối
quãng 5 đầu quãng 6 tới E6-F6 vẫn sáng đẹp không gồng không cố. Nói cách khác, nếu
một lirico soprano có kỹ thuật coloratura luyện thanh với một soprano bản chất
coloratura real thì từ cỡ B5-C6 trở lên, càng lên cao thì lirico sẽ càng gồng,
phải vận nội công kỹ thuật để xuất ra được các nốt cao đạt chuẩn, nhưng âm
thanh lên cao dần sẽ mất độ đẹp, còn coloratura bẩm sinh thì càng lên cao càng
giọng càng bóng bẩy, nảy, vang sáng và ngày càng to và xuyên thấu, quan trọng
là cổ hát rất nhàn hạ ở quãng này. Tóm lại, coloratura soprano thật sự thì nửa
đêm bật dậy chưa luyện thanh cũng staccato E6-F6 ngon lành. Loại coloratura
real này thật sự hiếm, có thể kể đến Mado Robin, Erna Sack.
Long
Phạm
Trang web âm nhạc cộng đồng. Hỗ trợ chúng tôi qua tài khoản: 178204122, ngân hàng VP Bank. Rất biết ơn nếu được hỗ trợ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét