Như mọi người đã biết, ca sĩ Ngọc Mai hiện đang được page âm nhạc Diva Divo Fan Việt Nam xưng tụng là “giọng coloratura soprano hàng đầu Việt Nam”. Sự việc này rất phản cảm, sai lệch kiến thức, khiến nhiều khán giả bị dẫn dắt chưa đúng đắn về thẩm mỹ, tư duy.
1. Coloratura soprano (nữ cao màu sắc) là gì?
Coloratura soprano (nữ cao màu sắc) là từ chỉ một loại sắc thái (fach) của giọng nữ cao (soprano), bắt nguồn từ nhạc cổ điển/Opera, dùng để phân biệt với các loại sắc thái giọng nữ cao khác như lirico soprano, spinto soprano, dramatic soprano, falcon soprano…
Theo định nghĩa từ wiki, coloratura soprano có âm vực rộng hơn so với các loại nữ cao khác, đặc biệt về âm khu cao. Giọng này có khả năng luyến láy các note ở âm vực cao rất tốt, được phân biệt với các loại giọng khác bằng sự linh hoạt trong việc chạy note và trills.
2. Các điều kiện của một giọng coloratura soprano như sau:
- Âm vực rộng, tessitura nằm trên quãng cao (quãng 6 với head voice), càng lên cao lại càng thoải mái, supported, sáng rực và có độ mở, âm lượng lớn hơn.
- Thực hiện được hàng loạt kỹ thuật hoa mỹ màu sắc như staccato, melisma, vocal runs, trillo… ở mức điêu luyện.
- Agility cực tốt và biến hóa ở quãng cao, đạt được tốc độ chạy note rất nhanh, chuyển quãng, chuyển giọng thần sầu.
- Có khả năng xử lý tốt, chuẩn xác loạt tác phẩm viết riêng cho giọng coloratura soprano.
3. Sự thật về coloratura soprano:
- Khác với các sắc thái giọng khác của loại giọng nữ cao, coloratura soprano đa phần không thuộc về bẩm sinh mà thiên về luyện tập. Tức là, một lirico soprano, spinto soprano hay dramatic soprano nếu luyện tập đúng cách và trường kỳ cũng sẽ thành coloratura soprano. Tất nhiên, vẫn có một số ít coloratura soprano mang tính bẩm sinh với những lợi thế trời cho có sẵn.
- Coloratura soprano không phải giọng hiếm vì nó thiên về luyện tập nhiều hơn bẩm sinh. Coloratura soprano có mặt ở khắp các quốc gia, vùng miền, ngay cả Việt Nam cũng không thiếu.
- Cần phân biệt giữa coloratura technique và coloratura soprano. Nếu coloratura soprano là một fach giọng thì coloratura technique là kỹ thuật mà bất cứ giọng nữ cao Opera nào cũng phải học để thực hiện trong tác phẩm. Chỉ có điều, với coloratura soprano thì các kỹ thuật coloratura sẽ được yêu cầu cao hơn, hoa mỹ và điêu luyện, thần sầu hơn. Thậm chí, có những giọng spinto soprano hay lirico soprano thực hiện được các kỹ thuật màu sắc rất điêu luyện như Leontyne Price, Montserrat Caballe nhưng vì lựa chọn vai diễn chủ đạo nên không ai gọi fach giọng của họ là coloratura soprano.
4. Sự khác nhau giữa coloratura soprano trong nhạc Pop và Opera/nhạc cổ điển:
Thuật ngữ về colortura soprano được xuất phát và chủ yếu dùng trong Opera/nhạc cổ điển vì nó liên quan tới việc phân vai diễn, xử lý đúng tác phẩm. Tuy nhiên, hiện nay trong nhạc Pop cũng xuất hiện thuật ngữ này.
Nếu trong Opera/nhạc cổ điển, coloratura soprano được nhận định chủ yếu trên head voice thì ở Pop, nó được nhận định chủ yếu qua giọng thật (tất nhiên vẫn có cả head voice), falsetto, whistle...
Một giọng hát Pop để được gọi là coloratura soprano cần có quãng giọng cực rộng (thường trên 4 quãng 8 ), agility cực tốt, tốc độ chạy note cực nhanh, chuyển quãng thần sầu, thực hiện loạt kỹ thuật hoa mỹ trên giọng thật lẫn head voice, falsetto… Đặc biệt, ở nhạc Pop, các giọng nữ cao màu sắc còn phát triển cả whistle (giọng sáo) và control cực tốt trên quãng whistle. Tuy nhiên, các kỹ thuật hoa mỹ vẫn chủ yếu được nhận diện ngay trên giọng thật.
Một số coloratura soprano tiêu biểu trong Pop như Yma Sumac, Rachelle Ferrell, Mariah Carey, Minnie Riperton, Jessie J…
Tuy nhiên, việc phân loại coloratura soprano trong Pop không cần thiết lắm và cũng không có tác dụng gì trong hoạt động nghệ thuật của người ca sĩ vì bản thân ca sĩ không dựa vào đó để lựa chọn, xử lý tác phẩm.
5. Ca sĩ Ngọc Mai có phải coloratura soprano?
Dựa vào các lý thuyết trên, có thể nhận định, ca sĩ Ngọc Mai không phải coloratura soprano, với các lý do như sau:
- Nếu xét trên khía cạnh Opera/nhạc cổ điển, Ngọc Mai chưa bao giờ hát được một vở Opera nào dành cho coloratura soprano. Cô cũng chưa bao giờ hát chuẩn xác một ca khúc cổ điển dành cho coloratura soprano theo đúng nghĩa. Một số ca khúc cổ điển được Ngọc Mai thể hiện như The blue danube, Alleluia không hề trọn vẹn sắc thái coloratura soprano. Cụ thể, Ngọc Mai không supported chuẩn về head voice khi chạy note, không đạt được độ sáng của giọng coloratura khi lên cao.
- Ngọc Mai chưa bao giờ suppoted tốt khi hát ở quãng 6 head voice (quãng thuận lợi và phát triển của coloratura soprano). Head voice của cô chỉ dừng supported ở quãng 5, lên tới quãng 6 là đóng cổ, mất supprted, kiểm soát không tốt. Trong khi đó một coloratura soprano thường supported tới tận E6, F6, thậm chí A6, B6. Khi lên tới C6, D6, coloratura soprano sẽ bung được hết âm lượng, mở hoàn toàn, cộng hưởng vang dội và control rất tốt, đạt độ sáng cần có. Những điều này không hề có ở Ngọc Mai. Có thể so sánh Ngọc Mai với các coloratura soprano ở Việt Nam là Phạm Khánh Ngọc, Đào Tố Loan để thấy được điều này.
- Nếu xét trên khía cạnh nhạc Pop, Ngọc Mai càng không thể là một coloratura soprano vì cô chuyển giọng rất lộ, chênh vênh, các kỹ thuật hoa mỹ thực hiện trên giọng thật yếu, rời rạc, quãng giọng không đồng nhất và không xử lý được ca khúc một cách linh hoạt.
Ngọc Mai không phải một giọng coloratura soprano. Cô là một giọng light lirico soprano.
Tuy nhiên, nhìn nhận một cách công bằng, Ngọc Mai là một light lirico soprano có kỹ thuật tốt khi thực hiện được nhiều đoạn chạy note nhanh, agility của cô khá ổn. Đó là thành quả học tập, rèn luyện của Ngọc Mai trong nhiều năm, rất đáng trân trọng.
Chỉ có điều, việc xưng tụng Ngọc Mai là coloratura soprano hàng đầu Việt Nam rất sai lầm và ảnh hưởng tiêu cực tới âm nhạc, thẩm mỹ của khán giả. Dù sao đi nữa, coloratura soprano trong nhạc Pop không phải một thứ quá quan trọng để gây tranh cãi. Điều quan trọng là cách xử lý tác phẩm và cảm xúc người nghệ sĩ đem lại cho khán giả.
Tất nhiên, chúng ta có thể kỳ vọng rằng trong thời gian tới Ngọc Mai sẽ trở thành một coloratura đúng nghĩa.
Long Phạm
Trang web âm nhạc cộng đồng. Hỗ trợ chúng tôi qua tài khoản: 178204122, ngân hàng VP Bank. Rất biết ơn nếu được hỗ trợ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét