Thái Thanh từ lâu đã được biết đến là một huyền thoại lớn, có công tiên phong, mở đường cho tân nhạc Việt Nam từ thưở ban sơ, khiến khán giả nhiều thế hệ ái mộ và biết bao đàn em kính nể học theo.
Dấu ấn lớn nhất mà bất cứ nhà phê bình, giới chuyên môn, đồng nghiệp hay khán giả hễ nhắc đến Thái Thanh đều nhớ tới là giọng hát cao vút với những kỹ thuật điêu luyện trên quãng cao của bà.
Thái Thanh sở hữu giọng hát cao bẩm sinh hiếm thấy. Giọng hát này có âm vực và âm sắc lạ lùng, không giống bất cứ ca sĩ nào, chỉ cần nghe thoảng qua từ xa vọng về cũng biết đó là Thái Thanh.
Thái Thanh bẩm sinh sở hữu chất giọng light lirico soprano (nữ cao trữ tình sáng mảnh). Loại giọng này khá phổ biến tại Việt Nam nói riêng và châu Á nói chung (không hiếm như một số loại giọng nữ khác).
Tuy nhiên, âm sắc, âm vực và những đặc tính riêng có trong giọng hát Thái Thanh lại là độc nhất vô nhị. Nói cách khác, loại giọng của Thái Thanh phổ biến tới mức ai cũng có, nhưng màu giọng thì hiếm thấy.
Cái hiếm thấy lớn nhất trong giọng hát Thái Thanh là âm vực rất rộng (ở giọng thật, không tính giả thanh) mà hầu như ít ca sĩ nào tại Việt Nam đạt được.
Cấu tạo thanh quản đặc biệt cho phép Thái Thanh kiểm soát tốt và phát triển mạnh mẽ ở quãng cao, mà không chịu bất cứ giới hạn nào, giống như So Hyang tại Hàn Quốc hay Mari Hamada tại Nhật Bản.
Tessitura (quãng hát thoải mái) của Thái Thanh nằm ở cữ âm rất cao, trải trên quãng 5 (từ C5 tới Eb5), cao hơn bất cứ nữ ca sĩ nào tại Việt Nam và tương đương với Diva Hàn Quốc So Hyang.
Trong tất cả các ca khúc Thái Thanh từng thể hiện, việc lên C5, D5 quá dễ dàng với bà.
Chẳng hạn, trong ca khúc Ngày xưa Hoàng Thị, Thái Thanh nhả chữ trên C#5 thoải mái như nhả chữ ở C#4 vì âm cữ bẩm sinh của bà rất cao. Nếu C#5 với ca sĩ khác là một sự đánh vật thì Thái Thanh chỉ cần thở ra cũng chạm được tới.
Ở một bản trường ca, Thái Thanh lên hẳn F5 nhưng lại nhẹ và mảnh, sáng tới mức nghe chỉ như C5, không một chút gồng gánh hay phải dùng nhiều lực như ca sĩ khác.
Bà là nữ ca sĩ đầu tiên tại Việt Nam dùng mixed voice để hold belt tận F5, F#5 và thậm chí là cả G5 (những note thuộc âm vực rất cao).
Người ta ước tính, với âm sắc và sự mở quãng, supported liên tục như vậy, nếu có tổng phổ thích hợp, việc Thái Thanh belt tới A5, Bb5, B5 là điều nằm trong tầm tay.
Mãi đến những năm gần đây, giới ca sĩ như Thu Minh, Võ Hạ Trâm, Hồ Quỳnh Hương… được du nhập phương pháp thanh nhạc hiện đại của phương Tây mới biết cách sử dụng mixed voice để lên cao, trong khi đó, Thái Thanh đã làm được từ nửa thế kỷ trước.
Thậm chí, khi đã gần 60 tuổi, Thái Thanh vẫn đủ sức để hold belt một tràng dài F#5, chạm tới G5 trong lúc hát live ca khúc Người đi qua đời tôi. Đây là kỷ lục mà chưa nữ ca sĩ Việt Nam nào đạt tới (ở cùng độ tuổi).
Ngay cả ở nước ngoài, việc một ca sĩ gần 60 tuổi hold belt F#5 cũng không hề nhiều. Thường chỉ có giới ca sĩ Gospel da màu với cơ địa, kỹ thuật đặc biệt mới làm được.
Về sự kỹ thuật hát cao hiếm có trong giọng hát Thái Thanh, Phạm Duy nhận định: "Thái Thanh là giọng ca duy nhất hát nổi hai cao độ chạy dài tới 2 bát âm trong nhạc của tôi. Không những thế, cô có giọng hát rất truyền cảm".
Nhờ kỹ thuật mixed voice theo hướng twang, Thái Thanh kiểm soát quãng cao rất tốt. Trong ca khúc Ly rượu mừng, Thái Thanh uốn lượn legato liên tục trên F5, F#5 từ một tràng âm /a/ mở tới nhả chữ rõ mồn một từng âm tiết. Bà hát rất cao những vẫn hoải mái, hưng phấn, chạy vibrato nhanh vun vút, lướt nhanh glissando đầy linh hoạt.
F#5 được Thái Thanh mixed sáng rực, rõ ràng, vị trí âm thanh đẹp, lồng lộng và đầy hào khí, vui tươi, thắp sáng bừng không gian mùa xuân tươi mới. Đến tận bây giờ, vẫn chưa có giọng nữ nào hát lại được đoạn phiêu F#5 này của Thái Thanh.
Trong ca khúc Tiếng sông Hương, Thái Thanh dùng legato (hát liền giọng) để phiêu trên E5 đầy mềm mại, ngọt ngào như tiếng ru. Các E5, F5, F#5 liên tục được Thái Thanh chêm xen vào trường ca Hòn vọng phu, Tình ca…, tạo nên màu sắc riêng biệt và vẫn lột tả rõ cảm xúc ca khúc.
Để lên cao dễ dàng như vậy, Thái Thanh chọn lối mixed head dominant, cân bằng vị trí âm thanh vùng đỉnh trán. Nhờ đó, bà hát cao mà rất nhẹ, bay, thoải mái, điển hình như cú lướt legato D5 bay bổng trong Ly rượu mừng, hay D5 sáng rực, vang rộng lồng lộng như mây trời trong Áo anh sứt chỉ đường tà.
Khả năng kiểm soát âm lượng và chuyển giọng của Thái Thanh thuộc hàng thượng thừa trong giới ca sĩ. Người ta thường nói, hát nhỏ khó hơn nhiều so với hát to. Điều này được kiểm chứng qua Thái Thanh.
Thái Thanh có thể xuống trầm rồi mixed cao liền mạch, rất tự nhiên, không gồng gánh, mixed ngay trong nhả chữ nên nghe rất tự nhiên.
Thông thường, các ca sĩ khác khi lên tới Eb5 phải dùng rất nhiều lực nên tạo ra âm lượng khá lớn. Nhưng Thái Thanh dù nhả chữ Eb5 liên tục, âm sắc sáng chói nhưng lại bình thản như đang dùng rất ít lực.
Ở ca khúc Tình ca, Thái Thanh khiến người nghe phải thán phục khi đẩy chest voice (giọng ngực) fortissimo (to dần) A4 rất lực rồi đổ diminuendo (hát nhỏ dần) xuống pianissimo (nhỏ li ti) C5 nhẹ bẫng bằng mezz voce (nửa giọng). Người ta lên cao thì âm lượng to hơn còn Thái Thanh lại hát nhỏ đi, quả là một bậc thầy.
Kỹ năng kiểm soát âm lượng của Thái Thanh lên đến đỉnh cao trong trường ca Hòn vọng phu, khi bà thực hiện subito piano (nhỏ đột ngột) trên tận F5 rồi phiêu mezza voce nhẹ, bay như tiếng gió thoảng trên trời xanh lồng lộng, bao phủ khắp không gian.
Thái Thanh ít khi sử dụng head voice nên quãng head của bà không quá cao như các ca sĩ ngày nay, nhưng vẫn thể hiện sự điêu luyện về kỹ thuật.
Trong ca khúc Dòng sông xanh, Thái Thanh sử dụng twang để chuyển head voice E5 rất mướt, chuyển liên tục ở đuôi âm tiết đóng rất Soulful, nhảy quãng lên F5 nhanh thoăn thoắt, linh hoạt.
Thậm chí, bà còn sử dụng nhiều kỹ thuật khó trên head voice như đổ diminuendo trên F5, kéo dài vibrato rồi vuốt xuống pianissimo, staccato nhẹ và đổ rung li ti ở F#5.
Không chỉ hát cao, Thái Thanh còn dùng head voice để xuống quãng trung G#4, E4 (quãng rất thấp để dùng head voice với nữ cao) rồi rung rất đẹp.
Điều đáng nói là, toàn bộ kỹ thuật điêu luyện Thái Thanh có được phần lớn nhờ vào việc tự học, chứ không qua trường lớp nào. Rõ ràng, Thái Thanh xứng đáng là một Diva của nền nhạc nhẹ Việt Nam. Những kỹ thuật Thái Thanh có được là thành quả của sự khổ luyện kết hợp với tài năng bẩm sinh, để tạo nên giọng hát trác tuyệt.
Long Phạm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét