Ca hát là cái thuộc về thiên bẩm nhiều hơn tập luyện, không có thiên bẩm thì phải vất vả lắm mới theo được nghề và cũng không chạm đến cái đỉnh như người có thiên bẩm được. Điều đó được minh chứng nhiều nhất với 2 trường hợp diva Whitney Houston và Mariah Carey.
Cả Whitney và Mariah đều debut từ rất sớm, Whitney năm 21 tuổi còn Mariah năm 20 tuổi. Thường thì ở độ tuổi còn trẻ, đi hát sớm thì các ca sĩ thường chưa có nhiều kinh nghiệm, hát còn non cả về kỹ thuật, vocal lẫn kinh nghiệm sân khấu. Họ cần mất nhiều năm luyện tập, rèn dũa để có thể trình diễn tốt.
Nhưng Whitney và Mariah từ khi debut đã chín muồi tất cả, hát với kỹ thuật, vocal, trình xử lý, thần thái, sự tự tin của một nghệ sĩ đã đi hát vài chục năm. Và từ thời điểm debut đó, họ đã có những tác phẩm để đời, "qua mặt" các đàn anh đàn chị hơn họ vài chục tuổi và cho tới thời điểm này vẫn được các nghệ sĩ dù hơn 50 tuổi lấy ra hát, học hỏi.
Không tin hãy thử nhìn Whitney trình diễn năm mới debut đi, từ kỹ thuật, vocal lẫn thần thái, sự tự tin, tinh tế, duyên dáng khi trình diễn, xử lý ca khúc còn hơn cả một số ca sĩ Việt dù đã ở tuổi ngoài 50, học hành bài bản trường lớp, đi hát vài chục năm kinh nghiệm.
Cả hai người này khi ở tuổi 20 đã có sự hoàn thiện về tất cả, từ tư duy, giọng hát tới kỹ thuật. Thậm chí, họ đạt luôn đỉnh cao sự nghiệp từ khi debut. Không hề giống những ngành nghề khác, phải càng làm lâu năm mới hoàn thiện.
Tình cờ đọc được tập truyện Doraemon bản in năm 1992 này của NXB Kim Đồng, cả một tuổi thơ như ùa về với bao kỷ niệm, ký ức. Tập truyện giấy đã bạc màu nhưng càng vì thế mà hoài niệm hơn.
Nhớ ngày xưa chẳng có mạng mẽo, sờ mát phone như bây giờ, trẻ con chúng tôi chỉ có quyển truyện Doraemon bầu bạn mỗi khi bố mẹ đi vắng phải ở nhà một mình, cứ đọc đi đọc lại một quyển truyện đến mức nhớ từng chi tiết mà không chán, đọc rồi tự tưởng tượng ra thế giới trong đó, rằng mình cũng được sống ở thế giới đó, được phiêu lưu cùng Doraemon và các bạn.
Giữa bộn bề công việc, áp lực cuộc sống tuổi trưởng thành, vô tình vớ lại được cuốn Doraemon khiến lòng tan chảy và nhẹ bẫng, như được ru mình trong những trang tuổi thơ bình yên.
Mà các cô chú dịch thuật của NXB ngày ấy cũng rất tâm lý, hiểu trẻ con, giỏi vận ngôn từ. Các cô chú còn chú thích ở bên cạnh trang truyện một cách rất dễ thương, sâu sắc và đánh trúng vào tâm lý những đứa trẻ và dẫn dắt chúng vào thế giới ước mơ, khơi gợi trí tưởng tượng, sáng tạo của chúng.
Bảo Yến được biết đến là một danh ca lớn của nền nhạc nhẹ Việt Nam đương đại, với sự nghiệp trải dài suốt hơn 40 năm qua và được đông đảo công chúng lẫn đồng nghiệp, đàn em ngưỡng mộ.
Ít ai biết, cô là nữ ca sĩ đầu tiên đạt tới đẳng cấp của một siêu sao ca nhạc trong nền nhạc Việt Nam, sau này có Phương Thanh và hiện tại là Mỹ Tâm.
Chạy show bằng xích lô, một đêm chạy hai mươi show
Bảo Yến sinh năm 1958 tại Quảng Trị, trong một gia đình có truyền thống âm nhạc, với cha là nghệ sĩ Thủy Triều, em gái là danh ca Nhã Phương, em trai là nhạc sĩ Kim Tuấn.
Bảo Yến nổi tiếng với phong cách ăn mặc diêm dúa, sặc sỡ khi lên sân khấu
Vì vậy, từ bé Bảo Yến đã được cha hướng theo con đường nghệ thuật, dạy ca hát. Tuy nhiên, vì gia cảnh khó khăn nên cô nhường cho em gái Nhã Phương đi học chơi nhạc cụ. Cũng vì thế mà Nhã Phương lại là người vào nghề trước, nổi tiếng sớm hơn Bảo Yến.
Năm 1981, Nhã Phương đoạt giải trong một cuộc thi hát nên được Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh mời về cộng tác ghi âm, thu hình trong những chương trình ca nhạc của Đài. Nhã Phương giới thiệu thêm chị gái mình là Bảo Yến. Thế là hai chị em được song hành cùng nhau lên sóng truyền hình.
Thời điểm này, Đài truyền hình có rất ít ca sĩ nên chị em Bảo Yến – Nhã Phương trở thành ngôi sao sáng nhất, được lên sóng liên tục khắp các chương trình ca nhạc. Cả hai gây chú ý với những bản nhạc ngoại lời Việt và cả nhạc trữ tình, nhạc trẻ. Bảo Yến với chất giọng khàn, ấm áp và phát âm sang trọng, văn minh, mới lạ đã chiếm được đông đảo cảm tình của khán giả.
Cũng đây, Bảo Yến gặp gỡ và nên duyên với cố nhạc sĩ Quốc Dũng, một nhạc sĩ tài ba trong làng hòa âm, phối khí lúc bấy giờ. Nhạc sĩ Quốc Dũng cũng là bạn thân với nhạc sĩ Lê Hựu Hà nên Bảo Yến có nhiều cơ hội được làm việc với những người nhạc sĩ huyền thoại này.
Nhờ đó, Bảo Yến ngày càng nổi tiếng và đắt show. Ca sĩ Hồng Hạnh từng tiết lộ, ngày đó Bảo Yến chạy show bằng xích lô và đắt show tới mức một đêm chạy tới mười mấy hai chục điểm diễn khắp Thành phố Hồ Chí Minh cùng các tỉnh lân cận.
MC Đại Nghĩa cũng chia sẻ, Bảo Yến là ngôi sao lớn nhất thời anh còn nhỏ. Mỗi lần được cha mẹ chở đi coi ca nhạc, anh ngủ từ đầu tới cuối và chỉ thức dậy khi Bảo Yến lên sân khấu hát.
Bảo Yến đến với công chúng bằng những bản nhạc ngoại, Rock, nhạc trữ tình nhưng làm nên tên tuổi danh ca cho cô lại là Bolero. Kể từ khi cuốn băng Bolero Gò Công phát hành, tên tuổi Bảo Yến vụt sáng lên đỉnh cao nhất, như một hiện tượng trong làng nhạc lúc đó. Khắp từ Nam ra Bắc, nhà nhà nghe Bảo Yến. Cô tâm sự: "Băng nhạc Gò Công đó đưa tôi từ một ca sĩ vô danh tiểu tốt thành ngôi sao nổi tiếng. Khán giả bất ngờ khi lâu lắm mới được nghe băng nhạc Bolero trữ tình hay đến thế nên thích, tên tuổi tôi nổi như cồn".
Tầm ảnh hưởng của một siêu sao ca nhạc tới các đồng nghiệp, đàn em
Từ băng nhạc Gò Công, Bảo Yến tiếp tục thu âm nhiều ca khúc của các nhạc sĩ đình đám thời đó như Bảo Chấn, Thanh Tùng, Dương Thụ… Có thể nói, cô là nữ ca sĩ tiên phong đầu tiên cho nhạc nhẹ Việt Nam sau 1975, trước cả thế hệ Thanh Lam, Hồng Nhung…
Ngoài ra, Bảo Yến còn là một ngôi sao nhạc Rock nổi tiếng, gây chú ý ở khắp các tụ điểm nhờ phong cách ăn mặc diêm dúa, sặc sỡ và trình diễn bốc lửa, khuấy động, khiến khán giả bị mê hoặc. Cô cũng được biết đến với chiều cao vượt trội lên tới gầm 1m7 và luôn áp đảo bạn diễn khi đứng chung.
Thời điểm đó, dường như chỉ có chị em Bảo Yến – Nhã Phương đứng đầu khắp các sân khấu ca nhạc. Tên tuổi Bảo Yến nổi tiếng tới mức, cô có thể được xem là siêu sao ca nhạc (super star) đầu tiên của nhạc Việt, cứ diễn ở đâu là cháy vé ở đó, lượng băng đĩa phát hành rất lớn, độ phủ sóng toàn quốc, không ai là không biết.
Ngày ấy, Bảo Yến thường diễn ở sân bãi ngoài trời lớn, mỗi show từ 5000 tới 10000 khán giả tới xem, đi khắp cả nước.
Tầm ảnh hưởng của Bảo Yến với các đàn em trong nghề gần như là tuyệt đối. Ca sĩ Phi Nhung từng tâm sự, thời nhỏ sống ở Pleiku, cô thường chạy ra sân bãi để xem Bảo Yến diễn và vô cùng ngưỡng mộ, nuôi lớn tình yêu âm nhạc trong cô từ đó.
Lam Trường thì kể, gia đình anh từng sống trong một xóm lao động nghèo. Mỗi ngày, khi màn đêm buông xuống, anh đều phải theo trẻ con cùng xóm đi bán kẹo ở các sân khấu ca nhạc.
Nếu bạn bè tận dụng các đêm nhạc hội để kiếm tiền thì Lam Trường lại tranh thủ khoảnh khắc đó để được ngước nhìn lên ánh đèn sân khấu, chứng kiến Bảo Yến biểu diễn. Anh say mê tới mức quên cả việc bán kẹo, để bạn bè mang cả giỏ kẹo của mình đi bán.
Ca sĩ Quang Lê thì chia sẻ: "Hồi xưa, khi mới đến Mỹ, hành trang tôi mang theo là cuốn băng cát xét của cô Bảo Yến hát nhạc chú Quốc Dũng. Sau đó một năm, tôi xem được cuốn video quay hình hai vợ chồng cô chú ở Huế, với nhiều bài hát".
Danh hài Duy Phương, một người đồng nghiệp cùng thời với Bảo Yến cũng tiết lộ: "Thời đó, chúng tôi được yêu mến lắm. Có hôm tôi và anh Bảo Quốc tới một show nhạc chỉ có đúng 4 người là hai đứa tôi và chị em Bảo Yến – Nhã Phương. Chỉ 4 người một show mà đứng trước hơn 5000 khán giả, chen chúc cứng ngắc, dữ dội vô cùng.
Bảo Yến và Nhã Phương hát 5, 6 bài xong tôi và Bảo Quốc lên diễn kịch luôn. Bảo Yến lên giao lưu, chỉ cần anh Bảo Quốc nhại lại giọng Bảo Yến là khán giả cười quá trời".
NSND Hồng Vân tâm sự, có thời gian, cô rất thần tượng danh ca Bảo Yến và học theo cách đi đứng, cách hát của đàn chị, nhưng cho đến hiện tại vẫn rất khó và không thể nào làm được.
Bên cạnh đó, Hồng Vân chia sẻ lúc đó đồ diễn của danh ca Bảo Yến là đẹp nhất và rất quý, không bao giờ cho ai mượn. Vậy mà chính Hồng Vân là người có vinh dự được Bảo Yến cho mượn chiếc đầm, và Hồng Vân vẫn còn nhớ như in đó là chiếc đầm màu cam. Đó cũng là điều khắc sâu trong lòng của Hồng Vân.
Chiều cao vượt trội của Bảo Yến
NSND Tự Long trong một chương trình còn bày tỏ trực tiếp với Bảo Yến: "Em quen biết với Xuân Bắc 25 năm nay và chính Xuân Bắc cũng biết em quen biết rất nhiều nghệ sĩ nhưng để thần tượng một giọng hát thì chỉ có chị Bảo Yến mà thôi.
Em luôn mường tượng chị là một người phụ nữ xinh đẹp và nhìn chị gần thế này em chỉ muốn mình như em bé được cắn vào má chị".
Qua những chia sẻ trên, có thể thấy rõ tầm ảnh hưởng của Bảo Yến như một tượng đài, siêu sao ca nhạc với các đồng nghiệp, đàn em. Rất hiếm ca sĩ được ngưỡng mộ tuyệt đối như Bảo Yến.
Chương trìnhAnh trai vượt ngàn chông gai 2024 hiện đang thu hút nhiều sự quan tâm từ công chúng lẫn giới chuyên môn vì quy tụ tới 33 nam nghệ sĩ đình đám, nổi danh từ nhiều lĩnh vực khác nhau.
Xuất hiện tại chương trình là nhiều tên tuổi lớn đã quá quen mặt với khán giả như Bằng Kiều, Tự Long, Quang Linh, Tuấn Hưng, Phan Đinh Tùng… Tiếp đến là những nghệ sĩ đang nổi đình đám và khá năng nổ như BB Trần, Tăng Phúc, Thanh Duy…
Giữa 33 anh tài đó, Đinh Tiến Đạt tồn tại như một bí ẩn đặc biệt, gây nhiều tò mò cho người xem.
Đinh Tiến Đạt hiện tại
Anh đại trong làng rapper, có công lớn với Rap Việt từ thuở ban sơ
Cái tên Đinh Tiến Đạt không còn quá hot vì anh đã rời showbiz từ nhiều năm để tập trung cho kinh doanh và gia đình nhỏ. Nhưng không thể phủ nhận, Đinh Tiến Đạt (hay Mr Dee) luôn là một trong những nghệ sĩ gạo cội, đáng ngưỡng mộ của nhạc Việt, với nhiều đóng góp và cống hiến.
Không giống như nhiều nghệ sĩ khác, Đinh Tiến Đạt không được đào tạo bài bản trường lớp về âm nhạc. Mọi thứ ở anh đều là tự nỗ lực, tự học hỏi và tự rèn luyện để theo đuổi đam mê.
Xuất thân từ một vũ công, Đinh Tiến Đạt rất giỏi về break – dance (chủ yếu là tự học) và chịu ảnh hưởng của nền văn hóa, âm nhạc đường phố urban ở hai thị trường âm nhạc lớn đầu thập niên 2000s là Anh Mỹ và Hàn Quốc.
Vì vậy, ở thời điểm đầu 2000s đó, khi cả nền âm nhạc đang đắm chìm trong Pop Ballad và những bản nhạc Hoa lời Việt thì Tiến Đạt đã tự tìm tòi, mày mò về Rap và Hip Hop (xu hướng âm nhạc đang thịnh hành ở USUK và Hàn Quốc khi ấy).
Từ một vũ công chuyên break – dance, Tiến Đạt chuyển sang làm rapper, hoạt động chủ yếu ở Underground. Cú chuyển mình này thể hiện bản lĩnh của anh khi dám theo đuổi đam mê âm nhạc riêng, không chạy theo thị trường. Dù nghề rapper khi ấy vẫn khá mới mẻ ở Việt Nam, còn chưa được công chúng đón nhận, nhưng Tiến Đạt vẫn quyết tâm theo đuổi nó, với nghệ danh Mr Dee.
Từ Underground, Tiến Đạt mở rộng và lấn sân sang Mainstream, hợp tác cùng nhiều ca sĩ Pop đang nổi đình đám khi ấy. Anh hợp tác cùng với ca sĩ Thanh Thảo trong ca khúc "Chàng và Nàng" vào năm 2002 và dành được thành công nhất định. Tiếp đó, anh phát hành album "D" (2004) và "Romeo" (2005), cũng được đánh giá cao về chuyên môn và gây chú ý.
Có thể nói, Tiến Đạt là một trong những rapper đầu tiên có công lớn đem Rap từ Underground ra Mainstream để tiếp cận đại chúng. Nói cách khác, Tiến Đạt đã phổ biến và đại chúng hóa Rap cũng nhưng các văn hóa xung quanh nó tới khác giả Việt. Anh thường xuyên xuất hiện trên các sân khấu ca nhạc giải trí và được giới trẻ đón nhận rộng rãi. Cách Tiến Đạt "feat" (kết hợp) cùng các ca sĩ Pop nổi tiếng đã tạo lối đi cho nhiều rapper thế hệ sau này.
Sự trở lại được kỳ vọng tại Anh trai vượt ngàn chông gai
Giống như nhiều nghệ sĩ đạt đến thành công và đỉnh cao sự nghiệp, Đinh Tiến Đạt chọn rời khỏi showbiz để lo cho cuộc sống cá nhân, gia đình, tìm kiếm những giá trị mới.
Nam rapper tâm sự, anh cảm thấy lẻ loi trên con đường nghệ thuật, không giữ được đam mê, nhiệt huyết như lúc mới vào nghề, nên muốn dừng lại để tìm kiếm nguồn cảm hứng, chất liệu sáng tạo mới, đồng thời nuôi dưỡng lại đam mê, nhưng cũng không ngờ lại dừng hơi lâu, tận 6 năm trời.
Trong thời gian rời showbiz, Tiến Đạt chọn cách nghỉ ngơi, chữa lành cho mình. Anh không nghe bất cứ sản phẩm âm nhạc nào và gần như chỉ nghe được tiếng chim hót, tiếng suối chảy, âm thanh thiên nhiên.
Đây chính là con dao hai lưỡi với Tiến Đạt, nó khiến anh gần như xa lạ, không nắm được sự thay đổi như vũ bão của âm nhạc hiện tại, với cả trăm xu hướng mới và cả ngàn lớp nghệ sĩ trẻ ra đời. Anh thừa nhận, mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn, anh thấy chới với và cảm nhận được tiếng nói của mình không còn đồng điệu với lớp khán giả trẻ.
Tuy nhiên, việc xa rời âm nhạc thực tại lại giúp Tiến Đạt giữ được cho mình một tâm hồn trong sáng, thanh khiết và cá tính âm nhạc của anh vẫn vẹn nguyên, không bị thị trường tác động, bào mòn. Tiến Đạt vẫn tự nuôi dưỡng cho mình những kiến thức, kinh nghiệm, chất liệu sáng tạo riêng.
Sau 6 năm vắng bóng, Tiến Đạt đã quyết định trở lại để tìm về ánh hào quang đã từng có. Anh muốn một lần nữa được sống với ánh đèn sân khấu, với giai điệu, con chữ và được làm nhạc cho thỏa đam mê. Vì thế, Tiến Đạt chọn chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai làm nơi trở về.
Ban đầu, Tiến Đạt cũng khá e ngại khi nhận lời mời, nhưng được vợ động viên nên quyết tâm tham gia. Anh cho rằng, được làm việc cùng những nghệ sĩ tài năng trong chương trình sẽ giúp mình hiểu hơn về thị trường âm nhạc, những xu hướng hiện tại để bắt kịp và sáng tạo. Đồng thời, Tiến Đạt vẫn sẽ tỏa sáng theo cách riêng của mình, bằng những chất liệu nghệ thuật mình đang có trong tay.
Sự trở lại lần này của Tiến Đạt được giới chuyên môn và công chúng kỳ vọng khá nhiều. Ai cũng mong chờ các tiết mục của anh tại chương trình để thấy lại một Tiến Đạt đầy nhiệt huyết, sáng tạo và "chất".
Vừa qua, nghệ sĩ Tùng Dương đã ra mắt sản phẩm âm nhạc mới mang tên Cánh chim phượng hoàng. Đây là một sáng tác giàu chất thơ, đậm tính nhân văn của nhạc sĩ Tú Dưa. Tùng Dương cũng đầu tư lớn để thực hiện MV vô cùng hoành tráng về hình ảnh và sâu sắc về nội dung, ý nghĩa cho Cánh chim phượng hoàng.
Tùng Dương từ lâu đã được biết đến là một trong số ít nghệ sĩ đương đại có sự sâu sắc và giàu học thuật trong âm nhạc. Mỗi khi thực hiện một tác phẩm, anh luôn đau đáu việc truyền tải vào nó nhiều giá trị nghệ thuật, ý tượng thâm sâu gắn với văn hóa, xã hội, nhân sinh. Tới MV Cánh chim phượng hoàng này, Tùng Dương một lần nữa khẳng định tư duy nghệ thuật ở tầm cao của mình.
Tùng Dương trong MV Cánh chim phượng hoàng
Những hình ảnh mang đậm giá trị văn hóa phương Đông
Dưới tư cách một nghệ sĩ mang tinh thần dân tộc cao, Tùng Dương luôn tìm tòi, nghiên cứu về văn hóa, cội nguồn dân tộc Việt Nam để thể hiện vào các sản phẩm âm nhạc.
Trong MV này, Tùng Dương lấy hình ảnh chủ đề là Phượng hoàng, một hình ảnh đậm chất phương Đông (mà cụ thể hơn là vùng Đông Nam Á, cội nguồn văn minh của người Việt).
Trong văn hóa dân gian Việt Nam, Phượng hoàng là một trong tứ linh, xuất hiện nhiều ở truyện cổ, đình chùa, kiến trúc cổ… Đây là loài vật trấn giữ phương Nam theo thuyết tứ linh, với màu đỏ và vàng đặc trưng (khác với ba linh thú trấn giữ ba phương còn lại).
Hai màu sắc này gắn với phương Nam trong ngũ hành âm dương vì vùng đất này thuộc khí hậu nhiệt đới, thuộc nền văn minh nông nghiệp lúa nước, trọng đất, nước, mặt trời.
Vì vậy, Tùng Dương chọn hình ảnh Phượng hoàng để nhấn mạnh vào văn hóa bản địa người Việt, dùng loài chim cao quý tôn lên sức mạnh, vị thể, giá trị dân tộc Việt Nam.
Từ hình ảnh Phượng Hoàng, Tùng Dương kết hợp thêm với hình ảnh trống đồng Đông Sơn (với các hoa văn về chim lạc hồng, về thời kỳ đồ đồng) để kết nối với ý tượng về Hồng Bàng - một giai đoạn lịch sử thuộc thời đại thượng cổ của lịch sử Việt Nam, gắn với văn minh nông nghiệp lúa nước, với các vị vua Hùng thuở sơ khai dựng nước. Hồng Bàng còn có nghĩa là Chim Rồng, chỉ nguồn cội con rồng cháu tiên của người Việt.
Như vậy, chỉ qua một hình ảnh chủ đề về Phượng hoàng, Tùng Dương đã đưa không gian nghệ thuật của MV đi từ thời dựng nước tới tận ngày nay, với bao giá trị về lịch sử, văn hóa. Đặc biệt, những chi tiết mang tính huyền thoại, sử thi được lồng ghép vào càng giúp MV được mở rộng, bao trùm và hùng vĩ, nâng cao tầm vóc dân tộc Việt Nam.
Trong các nền văn minh trên thế giới, không một dân tộc nào lại không có sử thi, thần thoại và những dân tộc càng có sử thi đồ sộ thì càng lớn mạnh, tạo ảnh hưởng về văn hóa. Vì vậy, nhiều nước trên thế giới đã đưa sử thi, thần thoại của họ vào các sản phẩm nghệ thuật cá nhân, giúp truyền bá nó dễ dàng, hài hòa.
Nhìn một cách sâu xa hơn, có thể thấy, việc một nghệ sĩ đưa những yếu tố sử thi, hùng tráng vào sản phẩm nghệ thuật thể hiện được tinh thần dân tộc của người nghệ sĩ đó, và Tùng Dương đã làm được điều này.
Màu vàng được sử dụng chủ đạo trong MV vì theo thuyết ngũ hành, màu vàng đại diện cho "nhân", nằm ở trung tâm của 4 phương. Qua đó, Tùng Dương muốn nhấn mạnh vào vị thế của con người trong mối quan hệ với tự nhiên, cũng là một triết lý mang đậm tính triết học Đông phương trong thuyết ngũ hành của người Việt cổ.
Ngoài ra, đỏ và vàng cũng là hai màu gắn với quốc kỳ Việt Nam và bộ trang phục Tùng Dương mặc cũng gợi liên tưởng tới lá cờ đỏ sao vàng, càng thấm đẫm tinh thần dân tộc.
Hình ảnh bông sen nở rộ ở cuối MV cũng quen thuộc vì sen vốn là loài hoa biểu tượng của Việt Nam, đồng thời là loài hoa cao quý, cốt cách trong sạch, gần bùn mà không hôi tanh mùi bùn. Qua hình ảnh hoa sen, Tùng Dương muốn nhấn mạnh vào giá trị tinh hoa, cốt cách của người Việt đang vươn lên trong thời đại hiện nay, những giá trị tinh túy, cốt lõi sẽ được phát huy.
Sự hồi sinh của 5 người phụ nữ đẹp và phẩm chất giới tính, nữ quyền
Trong MV Cánh chim phượng hoàng có sự góp mặt của 5 người phụ nữ tài hoa thuộc 5 lĩnh vực khác nhau gồm: NSND Lê Khanh (kịch nghệ), NSND Thanh Lam (âm nhạc), hoa hậu Hà Kiều Anh (sắc đẹp), nghệ sĩ múa Linh Nga (múa), vận động viên wushu Thúy Hiền (thể thao).
Cả 5 người phụ nữ này đều có điểm chung là tài năng, xinh đẹp, từng đạt tới đỉnh cao trong sự nghiệp, công việc, lĩnh vực mà họ theo đuổi, được nhiều người trọng vọng. Tuy nhiên, họ cũng phải trải qua nhiều biến cố, thăng trầm trong cuộc đời để bây giờ mới hồi sinh một lần nữa.
5 người phụ nữ này chính là những cánh phượng hoàng chân thực, điển hình nhất, hồi sinh từ đống tro tàn để vươn mình chói sáng, rực rỡ bằng sức mạnh nội tại, vẻ đẹp tiềm ẩn. Sự hiện diện của họ là minh chứng cho vẻ đẹp của người phụ nữ dù ở độ tuổi nào, xóa tan định kiến rằng phụ nữ có tuổi là hết thời, là dĩ vãng. Chính họ hiện tại vẫn đang tìm đến những đỉnh cao mới trong sự nghiệp. MV được mở đầu bằng màu sắc đen tối rồi chuyển sang cao trào trong màu sáng rực rỡ, chói lóa cho thấy sự vận động đầy tích cực, chuyển mình và vươn lên trong hào quang của 5 người phụ nữ.
Đây cũng là lời động viên cho tất cả các kiếp người, dù ở vị trí, hoàn cảnh và phải chịu nhiều nỗi đau, khó khăn thế nào, chỉ cần có niềm tin, hi vọng và biết nỗ lực, phấn đấu là sẽ có ngày thành công, tự mình thay đổi số phận chính mình. Qua đó, khán giả thấy được một nguồn năng lượng tích cực dồi dào từ MV truyền tới mình và đó mới là giá trị nhân văn của nghệ thuật, tôn lên vẻ đẹp con người.
Tùng Dương là một nam ca sĩ nhưng MV Cánh chim phượng hoàng lại mang đậm tính nữ, qua các hình ảnh, nhân vật, ý tượng. Đây cũng là một ý đồ nghệ thuật sâu sắc gắn với văn hóa người Việt, chứ không đơn giản là nữ quyền.
Cội nguồn văn minh người Việt là nền văn minh nông nghiệp lúa nước, nên trọng nước, trọng đất, trọng mẫu… Tóm lại là trọng âm tính, trọng những gì thuộc về tính âm, giống cái.
Vì thế nên đạo cổ truyền người Việt là đạo Mẫu, thờ Mẫu. Các hình thức thờ cúng trong hang, trong động, cúng bánh trôi… cũng liên quan đến tục thờ Mẫu, thờ tính âm. Ngay cả trong ngôn ngữ thuần Việt cũng thế hiện rõ sự trọng âm, trọng giống cái (như "ngón tay cái", "ngón chân cái"…).
Rõ ràng, việc trọng âm tính, trọng giống cái, trọng phụ nữ là một nét văn hóa đặc trưng của người Việt, gắn với văn minh, lối sống, hình thức sinh tồn từ thời hồng hoang, dựng nước tới giờ, nhưng không phải ai cũng hiểu được điều này. Tùng Dương chắc hẳn đã nghiên cứu rất kỹ lưỡng về văn hóa Việt cổ để tôn vinh phẩm chất giới tính vào sản phẩm nghệ thuật. Anh đã kết nối được văn hóa cổ truyền của người Việt với phong trào đấu tranh nữ quyền của thế giới hiện đại trong MV này.
Cánh chim phượng hòa là một MV đậm tính nghệ thuật và nội dung vĩ mô, khác hoàn toàn với nhiều MV ngày nay chủ yếu về tình yêu, cá nhân. Vì lẽ đó, nó không dễ tiếp cận.
Vậy nhưng, MV chỉ mới ra mắt chưa đầy chục ngày đã đạt tới 1,5 triệu view. Con số này không hề nhỏ với một MV vị nghệ thuật như vậy. Điều đó cho thấy, những sản phẩm âm nhạc chất lượng vẫn được công chúng quan tâm và âm nhạc Việt Nam cần có những nghệ sĩ bản lĩnh, dám nghĩ dám làm như Tùng Dương.
Hà Trầntừ lâu đã được biết tới là một trong những nghệ sĩ có chiều sâu nghệ thuật và tư duy âm nhạc hàng đầu Việt Nam. Cô cũng được gọi tên trong bộ tứ Diva nhạc nhẹ Việt Nam, cùng với Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh.
Việc gọi tên Hà Trần vào bộ tứ Diva nhạc nhẹ Việt Nam từng gây nhiều tranh cãi. Nhiều người cho rằng, Hà Trần chưa xứng đáng vì giọng hát không nổi trội như 3 đàn chị.
Nhưng bản thân Hà Trần chưa bao giờ tự nhận mình là Diva mà luôn muốn được gọi là "nghệ sĩ" (artist) vì đó mới chính là bản ngã nghệ thuật của cô. Trải qua 30 năm sự nghiệp, Hà Trần đã có nhiều đóng góp lớn với nền âm nhạc Việt Nam đương đại và tự định nghĩa mình là một nghệ sĩ đích thực, chứ không chỉ là một Diva cầm mic khoe giọng.
Hà Trần cùng cha và chú
Tiếng hát tinh khôi của sự khổ luyện, khiến nhạc sĩ Trịnh Công Sơn xúc động ví như thiên thần
So với các Diva còn lại, Hà Trần không có thế mạnh về âm sắc giọng hát. Màu giọng bẩm sinh của cô không quá đặc biệt và gây ấn tượng với người nghe từ đầu.
Chính vì vậy, Hà Trần đã phải khổ luyện, mài dũa và cố gắng gấp nhiều lần ca sĩ khác, để khắc phục bất lợi về màu giọng bẩm sinh đó, trở thành một giọng hát điêu luyện, bậc thầy như hiện tại.
Tuy nhiên, cần làm rõ rằng, Hà Trần chỉ không có lợi thế về màu giọng, còn giọng hát bẩm sinh vẫn nhiều thế mạnh thuộc về năng khiếu, thiên bẩm chứ không phải ca sĩ từ số 0 đi lên như truyền thông đồn thổi. Cụ thể, Hà Trần vẫn có màu giọng khá đẹp và quãng giọng rộng bẩm sinh hiếm ai có. Gần như chưa có một nữ cao nào tại Việt Nam có thể xuống tận B2 rõ lời rõ chữ và lên tận C6 mixed voice như Hà Trần. Đây rõ ràng là thiên bẩm của một Diva, khó lòng có được chỉ nhờ khổ luyện.
Giọng hát Hà Trần thuộc type light lirico soprano nên sáng mảnh, trữ tình và mềm mại. Thế mạnh trong giọng hát tự nhiên của Hà Trần chính là rất sáng, bay và thuần khiết.
Năm 20 tuổi, Hà Trần theo chân nhạc sĩ Quốc Bảo tới nhà cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và tặng ông đĩa nhạc mới thu của mình.
Trịnh Công Sơn mở đĩa nhạc và ngồi lặng nghe, vẻ rất xúc động và bảo cô: "Nhạc của mình rất nhiều người hát nhưng chưa bao giờ mình được nghe một giọng hát trong trẻo, tinh khôi như thế này, như tiếng hát từ một thiên thần".
Suốt cuộc đời mình, Trịnh Công Sơn đã nghe, làm việc với nhiều ca sĩ trong nước và quốc tế, đều là những tượng đài với giọng hát đặc biệt. Vậy nhưng đến cuối đời, Trịnh Công Sơn lại vẫn ấn tượng tới mức ngồi lặng đi khi nghe tiếng hát Hà Trần, chứng tỏ giọng hát này có sức hút và dấu ấn rất lớn.
Là con nhà nòi, con gái của hai nhà sư phạm thanh nhạc hàng đầu là NSND Trần Hiếu và nhà giáo ưu tú Vũ Thúy Huyền (nguyên trưởng khoa Thanh nhạc Nhạc viện Hà Nội) nên Hà Trần từ nhỏ đã được tiếp xúc và đào tạo về âm nhạc. Trong thời gian học phổ thông trung học, cô cũng từng đi thi tại một số cuộc thi ca hát để cọ xát và giành giải cao. Điều đó cho thấy, Hà Trần từ sớm đã bộc lộ tố chất một nghệ sĩ bài bản, bản lĩnh.
Nhưng bấy nhiêu đó chưa đủ để Hà Trần hài lòng về bản thân, cô rất khắt khe với chính mình nên quyết tâm thi vào Nhạc viện. Tại đây, Hà Trần được đào tạo bải bản về thanh nhạc và các kiến thức âm nhạc chuyên sâu. Trong những năm học tại Nhạc viện, Hà Trần được đánh giá là một sinh viên chăm chỉ, thường xuyên đạp xe nhiều cây số mỗi ngày để tới trường luyện thanh với cái bụng đói. Có những hôm, Hà Trần suýt ngất vì kiệt sức khi luyện thanh, nhưng vẫn kiên trì.
Nhờ đó, Hà Trần luyện được nhiều kỹ thuật thanh nhạc chuẩn chỉ. Dù hát nhạc nhẹ, nhưng cô vẫn sở hữu các kỹ thuật và hát được một số aria cổ điển (bằng head voice). Nếu ngày đó Hà Trần không đi theo nhạc nhẹ, cô sẽ là giọng soprano cổ điển tiềm năng của Việt Nam.
Nhật thực và cú nổ lớn tiên phong cho âm nhạc Việt Nam đương đại
Giống như nhiều ca sĩ cùng thời, Hà Trần bắt đầu sự nghiệp bằng những bản nhạc Pop Ballad ngọt ngào, nhẹ nhàng. Cô ghi dấu ấn với khán giả qua những bài nhạc phim bất hủ như Lời ru cho con, Phía trước là bầu trời. Từ thời điểm đó, Hà Trần đã được giới chuyên môn đánh giá là một giọng hát chất lượng, dù còn trẻ nhưng hát rất sâu sắc, trưởng thành.
Cùng với các đàn chị, Hà Trần là một trong những ngôi sao nhạc nhẹ nổi tiếng hàng đầu thời điểm Làn Sóng Xanh cuối thập niên 90, với nhiều bài hit nhạc trẻ đình đám. Điều đó cho thấy, Hà Trần không hề cực đoan hay khép mình mà rất hiểu thị trường, biết cách chiếm trái tim đại chúng.
Hai album đầu đời là Em về tinh khôi và Bài tình ca cho giai nhân của Hà Trần đã thắng lớn về mặt thị trường, đại chúng, đưa tên tuổi cô đến với khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ. Cô đã được bầu vào top 10 ca sĩ được yêu thích trên sóng FM Làn sóng xanh liên tiếp các năm 1998–2001.
Nếu Hà Trần yên phận theo đuổi nhạc Pop thuần khiết như vậy, tên tuổi cô vẫn sẽ đi đường dài. Nhưng không ai ngờ rằng, Hà Trần bất ngờ lột xác vào năm 2001 với album Nhật thực, gây chấn động toàn bộ nhạc Việt thời điểm đó.
Nhật thực xuất hiện như một cánh chim độc lạ, chưa từng có trên bầu trời nhạc Việt, mà nếu không phải Hà Trần thì cũng không một nghệ sĩ nào dám thực hiện nó. Nó hội tụ đầy đủ phẩm chất của một album nhạc thể nghiệm tới từ nghệ sĩ đích thực với bản ngã nghệ thuật lớn lao, tóm gọn trong 4 chữ "độc, lạ, quái, chất".
Nhật thực độc và là album duy nhất tiến vào thế giới nhạc thể nghiệm lúc bấy giờ, là album nhạc đầu tiên làm theo concept, nhất quán nội dung từ đầu tới cuối, mà mỗi ca khúc là một mảnh ghép có liên quan chặt chẽ với nhau, không phải kiểu chọn các bài hát gộp thành một album như trước. Ngay cả phần phục trang, make up cũng theo chủ đề chung với album. Hà Trần không mặc phục trang biểu diễn cho đẹp mà biến phục trang thành hội họa, nghệ thuật.
Nhật thực lạ vì mang theo chất nhạc rất mới, chú trọng vào hòa thanh phối khí. Lúc này, giọng hát ca sĩ chỉ như một nhạc cụ hòa cùng âm nhạc, không phải lấy giọng đè lên nhạc như trước. Đây cũng là tôn chỉ âm nhạc đi suốt sự nghiệp của Hà Trần, biến giọng hát thành tờ giấy trắng để vẽ được mọi chất liệu lên nó.
Nhật thực quái vì nội dung, âm nhạc đều lập dị, cá tính và toát lên cái "điên" của người nghệ sĩ khi được thỏa trí sáng tạo. Hòa thanh được phối nhiều lớp lang, chồng chéo, lồng ghép phức tạp, công phu chứ không đơn giản là ca sĩ vào hát là xong. Đến ca từ cũng đậm chất thơ đương đại với những chủ nghĩa hậu hiện đại khác biệt.
Nhật thực chất là đó là một Hà Trần đậm đặc nghệ sĩ tính, chưa từng có trước đó, vươn tới hình ảnh một nghệ sĩ Indie độc lập trên thế giới. Thậm chí, sau này khi Hà Trần đi diễn, một fan hâm mộ còn đưa hình Bjork (bà hoàng nhạc Indie) cho Hà Trần vì thấy cô giống với Bjork. Cũng từ đó, Hà Trần hâm mộ và học hỏi theo Bjork.
Với những điều mới lạ trên, Hà Trần cùng Nhật thực đã tạo cú nổ lớn tiên phong cho nhạc Indie trong âm nhạc Việt Nam đương đại, mở đường cho những nghệ sĩ cá tính mạnh sau này như Tùng Dương, Ngọc Khuê…
Trưởng thành để thành công tại hải ngoại
Năm 2004, Hà Trần lấy chồng và chuyển sang định cư tại Mỹ. Để tiếp tục hoạt động âm nhạc, Hà Trần cộng tác cùng trung tâm Thúy Nga và bắt đầu lên sóng loạt chương trình Paris By Night, gặt hái nhiều thành công, đồng thời đánh dấu sự trưởng thành hơn trong giọng hát của cô.
Thời điểm này, Hà Trần tiếp nhận và được hát kho tàng nhạc xưa trước 1975, với những bản tình ca bất hủ. Cô được làm việc với những nhạc sĩ lớn như Nguyễn Ánh 9, Lam Phương… những danh ca lớn như Khánh Ly, Bạch Yến… Nhờ đó, Hà Trần như hổ mọc thêm cánh, khi kết hợp được kỹ thuật thanh nhạc chuẩn chỉ Nhạc viện của mình với lối hát sâu sắc, trải nghiệm, giàu giá trị văn hóa, thơ ca của các bậc gạo cội. Chính cô từng tiết lộ việc được danh ca Khánh Ly chỉ cho cách hát nhạc Trịnh sao cho hay và ra chất.
Tất cả những kinh nghiệm, kiến thức này được Hà Trần lĩnh hội và phát huy. Cô cùng Bằng Kiều, Ngọc Anh 3A, Trần Thái Hòa, Ngọc Hạ… là thế hệ vàng tiếp theo kế thừa di sản nhạc xưa để nâng tầm nó lên đầy học thuật, sang trọng, cảm xúc.
Việc hát nhạc xưa giúp Hà Trần điềm tĩnh, trưởng thành và sâu lắng hơn, đồng thời giúp giọng hát của cô càng thêm mềm mại, ấm áp. Chính trong giai đoạn này, Hà Trần hát trầm tốt hơn, xử lý ca khúc giàu tình cảm, suy tư và "đàn bà" hơn, không còn là giọng hát tinh khôi như thời con gái.
Dù hát nhạc xưa nhưng Hà Trần lại phát hành album Đối thoại 06 tại hải ngoại, cũng là một album thể nghiệm lấy dòng dân gian đương đại làm chủ đạo, kết hợp cùng âm thanh biến ảo của nhạc điện tử, hoà âm mang đậm chất ambient/Hiphop/electronic. Hai kĩ sư âm thanh John Vestman và Max Neutra tham gia thực hiện album. Đối thoại 06 được giới chuyên môn đánh giá cao, tiên phong cho dòng dân gian đương đại tại nhạc Việt và giúp Hà Trần đoạt giải Cống hiến.
Người nghệ sĩ có năng lực sáng tạo bất tận, không ngừng biến hóa
Thành công và đắt show với nhạc xưa nhưng Hà Trần vẫn chưa dừng lại. Cô không ngừng sáng tạo và trở về nước năm 2009, tung một lúc hai album Vi sinh và Mầm hạt, cùng tập thơ Thập kỷ yêu. Ở hai album này, Hà Trần vẫn giữ vững phong độ và hướng đi rõ ràng cho mình dân gian đương đại kết hợp cùng nhiều hòa thanh mới. Vi sinh mượn không gian âm nhạc điện tử để chia sẻ những trăn trở về một xã hội văn minh. Mầm hạt là hành trình của một con người tự giải đáp những phức tạp của đời sống nội tâm để có thể tái sinh và tạo nên những mầm hạt mới.
Năm 2013, Hà Trần tiếp tục ghi dấu ấn khi thực hiện cùng nhạc sĩ Đỗ Bảo album Chuyện của mặt trời – Chuyện của chúng ta. Ở album này, Hà Trần không quái, không phá cách mà quay về với Pop, nhưng là chất "Bảo Pop" đầy suy tư, cá tính và đa tầng nghĩa, đặc biệt trong ca từ. Và có lẽ, chỉ Hà Trần mới đủ năng lực truyền tải khối lượng nội dung, ca từ sâu sắc, đa nghĩa trong nhạc Đỗ Bảo. Ở Hà Trần, mỗi album là một sự chuyển mình và trải nghiệm những bản ngã mới, không lặp lại chính mình. Dù có hát lại dòng nhạc cũ thì cô cũng phải làm cho nó mới hơn.
Không như những nghệ sĩ khác, càng có tuổi năng lực làm việc của Hà Trần càng mạnh mẽ, sự sáng tạo căng tràn như cá tức trứng. Chỉ trong năm 2015, Hà Trần phát hành tới 2 album là Bóng tối Jazz (cùng Tùng Dương) và Bản nguyên. Điều đáng nói là hai album này thuộc hai dòng nhạc đối lập nhau, một Jazz một Rock. Thật khó tưởng tượng một nghệ sĩ vừa chìm lắng, suy tư trong Jazz lại cuồng nhiệt với Rock được. Hà Trần cho thấy sự đa dạng, biến hóa quá rộng trong tư duy âm nhạc của mình và quá tài tình khi dòng nhạc nào chạm tay vào cũng làm cho ra chất.
Mới đây, Hà Trần dù đã ở tuổi 46 (cái tuổi mà nhiều đồng nghiệp đã ngừng làm album, chỉ đi hát show) vẫn tiếp tục ra album mới mang tên Những con sông ngón tay. Album này tuy không quá rầm rộ về truyền thông nhưng vẫn truyền tải được trải nghiệm nghệ thuật mới của Hà Trần.
Giọng hát live đỉnh cao, biến hóa kỹ thuật và đong đầy cảm xúc
Hà Trần thực sự là một nghệ sĩ toàn diện khi hoạt động tích cực ở cả phòng thu lẫn sân khấu hát live, chăm chỉ đi show và luôn cháy vé. Nhiều người thường bị định kiến rằng giọng Hà Trần mỏng và xấu nên hát live sẽ không hay.
Nhưng ai đã nghe Hà Trần hát live sẽ phải bất ngờ vì giọng hát của cô ở sân khấu lớn rất đẹp, bay và có độ sáng lạ kỳ, nghe rất cuốn. Hà Trần không tuộc type giọng dày, nội lực nhưng có quãng giọng rộng nên hát rất đa dạng. Cô có thể hát trầm rõ lời, ấm ngang một nữ trung nhưng lên cao vẫn căng tràn, chuẩn xác ở tận E5, F5, chuyển giọng linh hoạt từ chest voice sang head voice, control giọng với agility điêu luyện. Đặc biệt, Hà Trần hát hiếm khi chênh phô và luôn rõ lời. Dù tiếng hát không dày nhưng Hà Trần vẫn đủ bản lĩnh, kỹ thuật để lấp đầy một sân khấu lớn và đem lại cho khán giả nhiều hiệu ứng âm thanh đã tai.
Và như đã nói, Hà Trần thuộc kiểu nghệ sĩ sử dụng giọng hát như tờ giấy trắng để vẽ lên nhiều chất liệu khác nhau nên sự biến hóa trong giọng hát của cô rất linh hoạt, đa dạng, giúp người nghe không cũ nhàm, cũ, luôn mới lạ từ đầu tới cuối show.
Sau 30 năm ca hát, Hà Trần không hề mất giọng mà lại đang ở tuổi chín muồi nhất của giọng hát, đẹp về âm sắc, đủ nội lực, kỹ thuật để lấp đầy sân khấu và biến hóa đa dạng. Ở thời điểm hiện nay, rất khó tìm được một giọng ca bậc thầy trong xử lý như Hà Trần.
