Kĩ thuật hát lướt (glissando) trong nhạc pop

Đây là kĩ thuật quan trọng để tạo nên giai điệu và bão cảm xúc khi ca hát.

Glissando (tiếng Ý - hát lướt) là một kĩ thuật khó xuất phát từ nghệ thuật Bel Canto. Glissando có nghĩa là hát lướt một chùm note nhạc hoa mỹ cũng với 1 tốc độ cao ngay trong một hơi thở, (khác với staccato - âm thanh được ngắt dứt khoát và trillo - láy 2 note).

Trong tiếng Anh, người ta dùng glissando tương đương với Glide (trượt qua, lướt qua), nó cũng được đề xuất nghĩa tương đương với Sweep (đi mau tới trước) và Lip (tạt qua, tạt vào).

Sau này, glissando trở nên phổ biến trong nhạc pop, như một bí quyết giúp ca sĩ tạo cảm xúc căng tràn khi ca hát. Nó thường được dùng ở giọng thật, lướt trên một cao độ nhất định.

Một ca sĩ có quãng rộng và giọng hát linh hoạt, kĩ thuật điêu luyện thường sử dụng glissando tốt.

Trước hết, hãy nghe qua một số ví dụ.

Trong ca khúc All in your mine, từ 2:38 tới 2:48, Mariah Carey đã thực hiện hai lần glissando, lần đầu vuốt nhanh rồi chậm dần lại để lần sau vuốt nhanh hơn nữa nhấn vào chữ “mine”. Tới 3:38, cô lại vuốt glissando một lần nữa mà không cần làm chậm tốc độ từ trước.

https://www.youtube.com/watch?v=P3mQ11AQfL4

Trong ca khúc In return, Whitney Houston thực hiện glissando ở 3:50.

https://www.youtube.com/watch?v=eKrv-JGJbuA

Trong ca khúc It’s only my world, Lee Heari (nhóm Davichi) kết hợp vừa giảm tốc độ vibrato nhưng lại glissando trên E5 ngay sau đó ở 3:35.

https://www.youtube.com/watch?v=6ZcYTMTGWMM

Trong ca khúc Somewhere over the rainbow, Patti Labelle làm chậm làn hơi trên quãng trung nhưng ngay sau đó vuốt nhanh tốc độ glissando lên G#5 ở 3:08.

https://www.youtube.com/watch?v=s2LDNIYxzUQ

Trong ca khúc Sau tất cả, Hồ Ngọc Hà cũng thực hiện glissando trên E5 ở 3:10.

https://www.youtube.com/watch?v=2ZIuLwdIz6k

Trong ca khúc Though I loved you, So Hyang đã sử dụng glissando trên F#5 ở 4:02 để khiến đoạn cao trào trở nên kịch tính, bão tố hơn.

https://www.youtube.com/watch?v=LNVHcmYuDkg

Trong ca khúc Sette uomini d’oro, Mina thực hiện glissando trên head voice B5.

2:58

https://www.youtube.com/watch?v=LT5wiM9SZaY

Còn Minnie Riperton lại thực hiện glissando trên whistle ở ca khúc Adventures in paradise.

2:48

https://www.youtube.com/watch?v=MuYK7mAiiao

Sau khi nghe xong các ví dụ trên, bạn sẽ thấy, hầu hết các đoạn hát glissando đều chỉ được ca sĩ dùng một tới hai lần trong bài, nhưng đúng chỗ “đắt” nhất để tạo đà nhảy lên cảm xúc căng tràn. Chỗ “đắt” nhất ở đây chính là những đoạn beat nhạc cao trào bùng lên hoặc dàn nhạc chơi dồn dập, mạnh mẽ hơn, nên ca sĩ dùng glissando để hòa giọng căng tràn cùng nhạc, tạo đà bật vào điệp khúc đầy thăng hoa cảm xúc.

Ca sĩ thường ngân chậm lúc đầu rồi kéo tốc độ vibrato thật nhanh, mạnh, tạo nên những cơn lốc âm thanh đầy bão tố, căng tràn cảm xúc. Chính tốc độ âm thanh đẩy thật nhanh trên vibrato kèm theo fortissimo (đẩy âm lượng lớn) đã giúp ca sĩ  làm nên những cơn bão cảm xúc từ giọng hát của mình, tạo cảm giác kịch tính, đã tai cho khán giả mà không khiến họ bị ngấy, chói tai, nặng nề. Hiệu ứng thính giác mà kĩ thuật hát này mang lại vô cùng lớn, giúp tạo nên đẳng cấp cho ca sĩ.

Glissando đòi hỏi người hát có vibrato cực tốt, hơi thở khỏe và kiểm soát âm lượng điêu luyện. Nếu thực hiện glissando trong tình trạng chưa vững chắc dễ khiến người hát bị lạc khỏi tone hoặc đuối hơi, strain, vibrato xấu.

Để làm được những đoạn glissando đẹp không chỉ dựa vào kĩ thuật mà còn ở khả năng cảm nhạc của ca sĩ. Ca sĩ phải cảm nhận được từng tiết tấu, giai điệu cũng như âm lượng từ phía dàn nhạc để chọn đúng thời điểm glissando cũng như thời gian thực hiện glissando sao cho vừa đủ, chính xác, đánh đúng trọng tâm để cuốn hút người nghe. Dùng glissando bừa bãi, thiếu nhạc tính sẽ khiến ca khúc trở nên nặng nề, nặng tính phô diễn, rời rạc cảm xúc.

Nếu là một ca sĩ và đang học hát, đừng quên sử dụng glissando trong một số đoạn hát mà bạn cảm thấy cần thiết để bùng nổ cảm xúc.

Long Phạm