Kĩ thuật hát liền giọng (legato) trong ca hát

Nếu bạn hát pop và muốn hát đẹp, hát hay, đương nhiên bạn phải học hát legato.

Legato là gì?

Legato (hát liền nốt/liền giọng/liền tiếng) tiền thân đã có từ những bài dân ca cách đây hàng trăm năm.

Trong opera Bel Canto (Ý), nó được khái quát thành một trong những kĩ thuật cơ bản để tạo nên vẻ đẹp, sự mượt mà, mềm mại, tinh tế của giọng hát. Gọi chung là NGHỆ THUẬT HÁT ĐẸP.

Legato không chú trọng vào việc phô diễn kĩ thuật, giọng hát, hay quãng cao, quãng thấp, nó không phải loại kĩ thuật hoa mĩ nhưng là kĩ thuật nền rất quan trọng trong ca hát mà ca sĩ nào cũng cần học.

Legato chú trọng vào làn hơi, điều chỉnh âm lượng, kiểm soát giọng hát để làm sao tạo ra sự mượt mà, mềm mại và hấp dẫn người nghe bởi tính trữ tình, cảm xúc.

Bởi vậy, legato tỏ ra thích hợp với hầu hết các loại giọng trữ tình (loại giọng chủ yếu ở châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng).

Một số ví dụ về legato

Trước hết, hãy nghe kĩ cô bé Amira Willighaghen hát aria O mio babbino caro ở clip sau. Bạn sẽ thấy kém mềm mại, bị giật cục, đứt hơi liên tục và chuyển âm tiết thiếu mượt mà, thiếu kết nối. Cảm giác như cô bé đang đánh vật với các đoạn chuyển dù không hề lên cao hay xuống thấp.

https://www.youtube.com/watch?v=qDqTBlKU4CE

Đơn giản vì cô bé không có legato tốt, dẫn tới các note nhạc không chắp nối mịn màng với nhau, lộ rõ đường keo dính những vết nứt.

Trong khi đó, diva Montserrat Cabelle nhờ có legato điêu luyện mà tạo nên những đoạn chuyển mượt mà, ấm áp, không một chút gợn, mịn màng và trôi như một dòng suối. Hãy nghe bà hát O mio babbino caro.

https://www.youtube.com/watch?v=xu-LlbwikE8

Tiếp theo, hãy nghe SoHyang hát ca khúc Memory ở clip sau, chú ý vào đoạn mở đầu và đoạn từ 1:22. Có thể thấy, SoHyang hát khá đứt đoạn, đứt gãy, nhiều đoạn bị giật và tụt âm, cảm giác khá chật vật. Đó là vì cô không sử dụng legato tốt.

https://www.youtube.com/watch?v=sKUfuS9ZQmI

Trong khi đó, Barbra Streisand hát vô cùng êm ái, ấm áp, mượt và mịn đến không tì vết, không có một vết đứt hay giật âm nào, vuốt nhỏ tiếng vô cùng thanh thoát. Cách vuốt chữ sau khi kết thúc mỗi câu hát cũng đầy thoải mái. Đó là bởi bà có một legato bậc thầy.

Nghe tiếp Adagio qua tiếng hát của Minh Như và Lara Fabian, bạn sẽ thấy sự khác biệt lớn giữa thí sinh nghiệp dư có legato kém và ca sĩ chuyên nghiệp có legato tốt.

Minh Như

https://www.youtube.com/watch?v=nIQCEFmv0vQ

Adagio

https://www.youtube.com/watch?v=jKtNuLG5jAo

Giống như Lara Fabian, Celine Dion trở thành diva nhạc pop cũng vì cô có legato siêu mềm mượt.

https://www.youtube.com/watch?v=WdYaGt_sm3Q

Ở Việt Nam, Hà Trần là người có legato rất tốt, giúp chị xử lí ca khúc vô cùng tinh tế, mềm mại. Hãy nghe ca khúc Mùa hè đẹp nhất để thấy sự vi diệu của cô.

https://www.youtube.com/watch?v=LHWWTJFxDQc&feature=youtu.be

Làm thế nào để hát legato?

Như mọi kĩ thuật khác, legato đòi hỏi một buồng hơi lớn, phổi khỏe. Người thở yếu sẽ khó hát liền mạch trong một hơi dài được. Vì vậy hãy luyện thở và điều tiết hơi thở.

Điều chỉnh âm lượng to nhỏ là cách thức căn bản giúp bạn kiểm soát tốt legato. Hãy tập hát to và nhỏ ngay trong một làn hơi.

Đừng bao giờ hát quá nhiều giọng ngực (chest voice) vì độ nặng của nó sẽ đè gãy legato của bạn. Phải làm sao để chuyển xuống trầm rồi lên cao ngay mà vẫn không đem theo sức nặng của giọng ngực lên cùng. Cách tốt nhất là chuyển vị trí âm thanh lên đầu và học hát mixed voice (giọng pha).

Tập hát vocalize (ngân nga không lời theo giai điệu bài hát) trước cho nhuần nhuyễn rồi hẵng ghép lời vào hát.

Thử ngậm chặt miệng rồi ừm ừm trong mồm theo giai điệu, sẽ rất tốt để cải thiện legato.

Nếu bạn chưa hiểu rõ, hãy xem thị phạm từ huyền thoại opera Pavarotti và Marilyn Horne trong clip sau (có vietsub).

https://www.youtube.com/watch?v=fRdUwDZf6XQ

Chúc các bạn thành công!

Long Phạm